Μια από τις μεγαλύτερες φιλοσοφικές συμβουλές, αν όχι η μεγαλύτερη, είναι η προτροπή να γνωρίσουμε τον εαυτό μας. Γνώθι σαυτόν λοιπόν. Η συμβουλή που μας έρχεται από αρκετά παλιά ώστε να τολμήσουμε την αυτογνωσία.
Το πιο πιθανό είναι ότι ζούμε μόνο μια φορά κι η αξία της ζωής μας λόγω της περατότητας του βίου είναι ανεκτίμητη. Κάθε λεπτό έχει την αξία του. Ο τρόπος που αξιοποιούμε ή όχι τη ζωή μας ωστόσο, είναι προσωπική υπόθεση του καθενός και της καθεμιάς, κι η ελευθερία που’χουμε, τουλάχιστον στις μέρες μας, είναι αρκετά μεγάλη καθιστώντας την ευθύνη απέναντι στο άτομό μας σχεδόν ασήκωτη.
Τα βάρη που προκύπτουν από αυτή την ελευθερία όμως, μπορεί κάποιος να ισχυριστεί παρατηρώντας τον κόσμο γύρω του, μοιάζουν να μη γίνονται και τόσο αντιληπτά. Κι αυτό γιατί, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είναι τόσο συνειδητοποιημένοι για την ελευθερία τους κι αντί για το βάρος της ευθύνης που τους αναλογεί, τις πιο πολλές φορές νιώθουν ένα κενό, σαν κάτι να λείπει, σαν κάτι να μην πηγαίνει καλά.
Βλέπουμε εδώ πως η αποφυγή του πόνου μοιάζει σχεδόν αδύνατη. Είτε κενό που προκύπτει λόγω άγνοιας και οδηγεί στην απομόνωση και την αποξένωση απέναντι στον εαυτό πρωτίστως, είτε το βάρος της ευθύνης που προκύπτει από μια ελευθερία που’ναι δύσκολη στη διαχείριση, αντικρίζουμε τον άνθρωπο να βιώνει μια συναισθηματική πίεση που πατάει πάνω στην μονάξια που νιώθει. Νομίζουμε ότι είμαστε μόνοι, ότι λίγο πολύ οι άλλοι την παλεύουν κάπως καλύτερα από εμάς, και πολλές φορές φτάνουμε σε παράλογα συμπεράσματα, όπως για παράδειγμα ότι αξίζουμε αυτό που βιώνουμε.
Αν κάνουμε όμως λίγα βήματα πίσω, αν ας πούμε, ανέβουμε λίγο ψηλότερα, αν επιδιώξουμε συνειδητά να αλλάξουμε οπτική στα πράγματα, τότε ο πόνος μπορεί να βγάλει νόημα. Αυτά που νιώθει ένας άνθρωπος δεν είναι προσωπικό δώρο ή και τιμωρία. Είναι οικουμενικά συναισθήματα, πανανθρώπινα. Αν επιδιώξουμε να δείξουμε κατανόηση βασισμένη σε μια καλύτερη ανάγνωση κι εμπέδωση της ζωής μας, τότε ο πόνος μπορέι να φτάσει να γίνει μέχρι και σύμμαχος.
Μέσα μας υπάρχει ένα καταπλακωμένο πνεύμα που’χει πέσει σε λήθαργο. Ο πόνος που νιώθουμε μπορεί να καταπραϋνθεί μέσω της επαφής μας με τις τέχνες. Οι τέχνες, και στην προκειμένη το γράψιμο μιας κι αυτό έχω γνωρίσει κυρίως, δίνουν τη δυνατότητα να εκφράσουμε τον εαυτό μας. Να εκφράσουμε κάθε συναίσθημα, εικόνα και σκέψη που περνάει από το μυαλό μας. Αυτά που βγάζουμε από μέσα, με καλλιτεχνική μορφή ώστε να μη γίνονται κατανοητά σε απόλυτο βαθμό, αλλά κι επειδή δεν ξέρουμε πως να τα δείξουμε στους άλλους, γίνονται για όσους εκφράζονται τροφή για σκέψη η οποία προέκυψε από το ίδιο τους το άτομο. Γίνονται, εν ολίγοις, μια ψυχολογική αποτύπωση που βοηθά στην απόκτηση γνώσης για το τι μας συμβαίνει. Κι αυτή η γνώση μπορεί να μας βγάλει από το πρώτο τρυπάκι του πόνου που προκύπτει από το κενό νοήματος και να μας ρίξει στο άλλο, αυτό της αβάσταχτης ευθύνης της ζωής μας, της συνειδητοποίησης για το τι συντελλείται γύρω μας.
Αν η γνώση δουλευτεί σωστά μπορεί να ευδοκιμήσει και να γίνει σοφία. Αυτή η σοφία με τη σειρά της μπορεί να δώσει καλύτερες εξηγήσεις για τη ζωή, το νόημά της, τη σημασία των πόνων μας.
Όσοι αναζητούν αποκλειστικά την ευτυχία, ουσιαστικά περιφέρονται με μια θηλιά στον λαιμό. Τίποτα γύρω μας δε συνηγορεί στην ιδέα πως ήρθαμε στη ζωή για να είμαστε ευτυχισμένοι. Ο πόνος δίνει αξία στην ευτυχία, μα και τα δυο είναι στιγμές, φωτογραφίες συναισθημάτων που τείνουν να γίνονται δυσάρεστες ή όμορφες αναμνήσεις. Η ζωή μας είναι ένα σύνολο τέτοιων αναμνήσεων. Απεναντίας, κάθε λογικός άνθρωπος μπορεί να καταλάβει ότι θα του συμβούν και όμορφα μα και άσχημα πράγματα. Αντί για το κυνήγι της ευτυχίας λοιπόν, ίσως να αξίζει περισσότερο να επιδιώκουμε να’μαστε ευδαίμονες, να τα πηγαίνουμε καλά με τον εαυτό μας και τον κόσμο ό,τι κι αν μας συμβεί. Για να γίνει αυτό απαιτείται μια σοφία που δε διδάσκεται σχεδόν από κανέναν άλλο παρά από τον ίδιο μας τον εαυτό. Οι καταστάσεις, οι εμπειρίες, τα ερεθίσματα κι όλη η γνώση με όποια μορφή κι αν φτάνει μέσα μας, αν αξιοποιηθούν σωστά μπορούν να μας κάνουν λιγάκι σοφότερους.
Το πνεύμα που’μαστε έχει πραγματική ανάγκη να εκφραστεί με κάθε τρόπο και να μας στείλει μηνύματα μήπως και το σώσουμε. Μήπως και σώσουμε τον εαυτό μας κι αυτολυτρωθούμε, γιατί εν τέλει, μόνο εμείς, ο καθένας και η καθεμιά ξεχωριστά, μπορούμε να τον σώσουμε.
Αν πρέπει να υπάρχουν εχθροί, τότε ο μεγαλύτερός μας βρίσκεται στον καθρέφτη. Μακάρι να βρούμε τη δύναμη και τη σοφία να τον νικήσουμε και να τον κάνουμε φίλο μας.
Η ανάπτυξη της συνειδητότητας κι ο δρόμος που οδηγεί στην αυτοπραγμάτωση για τους ανθρώπους που’ναι έστω και λίγο συνειδητοποιημένοι μοιάζει μονόδρομος, υπαρξιακός για την ακρίβεια. Για όσους ζούνε τη ζωή τους ηθελημένα ή όχι σαν πουλιά, όλα τα παραπάνω δεν έχουν και μεγάλη σημασία.
Στοχαστής 