Σκέψεις Δεύτερες

Δε θα μπω καν στον κόπο να διαβάσω τις πρώτες σκέψεις σχετικά με την νέα αρχή εδώ στην Ολλανδία, γιατί έχω μια βαθιά ανάγκη να γράψω ό,τι προλαβαίνω για όσα συνέβησαν από το προηγούμενο κείμενο και ύστερα.

Πάνε δυο μήνες από τότε και η ταινία της ζωής μου έχει γράψει κι έχει γράψει, σκηνές επί σκηνών και συναισθήματα επί συναισθημάτων. Κατάφερα μετά από όλο αυτό το διάστημα να τα’χω όλα υπό έλεγχο, όλα σε τάξη, μα και πάλι, ο χρόνος εδώ είναι μετρημένος.

Ο αέρας που αναπνέει κανείς έρχεται με κόστος, τίποτα δεν είναι δωρεάν, τζάμπα που λέμε, κι αν πλασάρεται ως τέτοιο, κάποιο λάκκο έχει η φάβα. Ήμουν αγχωμένος με το θέμα της εργασίας, κατάφερα όμως και το έλυσα. Ήμουν αγχωμένος με το θέμα του σπιτιού, ξεπεράστηκε κι αυτό. Ήμουν αγχωμένος με τη σχολή, ξεκίνησε και μου δίνει χαστούκια τώρα. Ήμουν αγχωμένος με το ζήτημα της κοινωνικοποίησης, ψάχνω τον τρόπο τώρα να την περιορίσω. Ήμουν αγχωμένος για τις αιτήσεις των επιδομάτων, κατάφερα και τελείωσα και με αυτές. Κι όμως, τόσο άγχος που μ’έλουσε, δεν κατάφερε να με πλύνει αρκετά. Τώρα που τα βασικά πήραν τον δρόμο τους, έχω τη σχολή να με τρελαίνει.

Ήξερα ότι οι σπουδές στο εξωτερικό είναι πιο δύσκολες, και ειδικότερα τα μεταπτυχιακά του ενός έτους εδώ στην Ολλανδία τα οποία είναι πιο εντατικά. Το να εργάζεσαι όμως κάθε σαββατοκύριακο σημαίνει ότι τον χρόνο για σχόλη, ξεκούραση, ψυχαγωγία, ή έστω περισσότερο διάβασμα, που έχουν οι άλλοι, δεν τον έχεις. Ουσιαστικά με πέντε μέρες μεσοβδόμαδα σχολής και διαβάσματος, οι δυο εργάσιμες μέρες του σαββατοκύριακου έρχονται και κουμπώνουν με τον πιο ακατάλληλο τρόπο. Όποιος έχει πάει σεζόν στην Ελλάδα, σε κάποιο τουριστικό μέρος, κι έχει εργαστεί 7/7, εφτά στα εφτά, μπορεί να καταλάβει την πίεση. Το ίδιο συμβαίνει τώρα σε μένα, μόνο που αντί να μαζεύω χρήματα μαζεύω δάνεια. Είναι μια επένδυση λίγο απερίσκεπτη που ελπίζω να πιάσει και να με βγάλει από τον βούρκο.

Η αλήθεια είναι ότι γνώριζα πως θα’ναι δύσκολα αλλά δεν περίμενα να’ναι τόσο δύσκολα. Αυτό που με τρελαίνει είναι η ανικανότητα των καθηγητών μου να καταλάβουν πόσο δύσκολο είναι για τους φοιτητές τους να τα προλάβουν όλα. Το πανεπιστήμιο στην Ολλανδία, σου δημιουργεί αχρείαστο άγχος. Γιατί; Γιατί κάθε εβδομάδα έχουμε ένα με δυο deadlines, κάνοντας πράγματα, όχι δύσκολα, αλλά απαιτητικά, γεμίζοντας το πρόγραμμά μας χωρίς να μας προσφέρουν κάτι το τόσο ιδιαίτερο. Δουλεύουμε με scientific papers, όχι με βιβλία, βλέπουμε οπτικές πάνω στα ίδια ζητήματα, σίγουρα μαθαίνουμε κάτι, ναι, αλλά γιατί όλο αυτό; Με τόσο διάβασμα και τόσες εργασίες, το μόνο που βλέπω να γίνεται είναι ένα διάβασμα για την επόμενη μέρα που δε θα αφήσει κάτι για περισσότερο καιρό μέσα μου. Νομίζω, σαν καλό πειραματόζωο που’μαι, ότι στο πανεπιστήμιο εδώ απλά μαθαίνεις να λειτουργείς υπό πίεση, αυτό είναι το σημαντικότερο skill όπως το λένε, που χτίζεις. Δεν είναι ότι μαθαίνεις τρομερά πράγματα. Ίσως με ατομικό διάβασμα να τα μαθαίνει κανείς και σε δυο μήνες όλα αυτά, αλλά να δουλεύει υπό πίεση, συνεχώς στο άγχος, με την ψυχή στο στόμα, δεν το μπορεί κανείς μόνος του.

Κι έρχομαι τώρα να δέσω αυτή την εμπειρία με το σύστημα της κοινωνίας εδώ.

Πριν έρθω, είχα πολύ ψηλά την Ολλανδία και τους Ολλανδούς, μα πλέον, βλέπω καθαρά ότι δεν αξίζει τόσο η ζωή εδώ. Πρώτα απ’όλα, οι Ολλανδοί δεν είναι πιο ανοιχτοί όσον αφορά διάφορα κοινωνικά θέματα, είναι πιο ανοιχτοί σε ό,τι αφορά το χρήμα. Τα ναρκωτικά και τα κόκκινα φωτάκια εδώ είναι νόμιμα απλά για να φορολογούνται, όχι επειδή το κράτος την είδε φιλοσοφημένο. Από την άλλη, βλέπω συμφοιτητές και άλλους που κατάγονται από εδώ να δυσφορούν με την κατάσταση που λίγο πολύ οι ίδιοι έχουν δημιουργήσει. Ο μισός πληθυσμός είναι μη ολλανδικός και κατά κάποιο τρόπο, μιας και δεν μπορούν να κάνουν και πολλά οι γηγενείς, η χώρα δεν ανήκει στο απόλυτο στους Ολλανδούς. Μετανάστες, σπουδαγμένοι ή όχι, χρειάζονται για τα πάντα, από την πιο μικρή κι απλή εργασία έως την πιο πολύπλοκη και περιζήτητη. Αυτή η δυσφορία που βλέπω να’χουν, είναι ένας καλά κρυμμένος ρατσισμός που φανερώνεται στην αποφυγή της επαφής. Κάθεται δίπλα μου φοιτητής Ολλανδός και δε με κοιτάει καν, που να πει και hoi. Κι αναρωτιέμαι, είναι αυτοί οι άνθρωποι καλύτεροι από τους μαλάκες τους Έλληνες που κράζω τόσα χρόνια; Ξέρω πλέον πως τόσο καιρό ζω με ψευδαισθήσεις και πλάνες. Νόμιζα ότι υπάρχουν τόποι, κουλτούρες, πιο ευνοϊκοί και πιο ανοιχτές. Κι όμως, παντού υπάρχει σαπίλα και η κύρια διαφορά μεταξύ Ελλάδας κι Ολλανδίας είναι ότι στη δεύτερη χώρα οι άνθρωποι έχουν λεφτά με το τσουβάλι κι έτσι φαίνονται λίγο πιο καλοί. Κι όμως, δεν είναι, αυτό είναι το μάθημα που πήρα μέχρι τώρα και είμαι απογοητευμένος γιατί δεν ξέρω που σκατά αξίζει να πάει να ζήσει κανείς.

Δεν είναι πιο καλοί οι άνθρωποι εδώ, απλά δεν έχουν να αγχώνονται για τα βασικά. Το σύστημα όμως τους έχει απανθρωποποιήσει σε τέτοιο βαθμό που το μόνο που κάνουν είναι να τρέχουν όλη μέρα και να μην ξέρουν γιατί τρέχουν. Έχουν την ανάγκη να βγουν για μπύρες, να πάνε κάπου να περάσουν καλά, να κάνουν συνεχώς πράγματα για να αποφεύγουν μανιωδώς τον εαυτό τους και το κενό μέσα τους. Το μόνο που θέλουν είναι λίγη ντόπα για να τους κρατήσει κι έτσι, ακόμη κι αν δεν πίνουν μπάφους, γιατί, ποιος να το περίμενε, οι Ολλανδοί όχι μόνο δεν παίρνουν ναρκωτικά αλλά κοροϊδεύουν κι όποιους το κάνουν, να συνεχίσουν να ζουν σε ένα κακό όνειρο που δεν ξέρουν ότι είναι τέτοιο.

Την πρώτη μέρα στη σχολή παίξαμε ένα παιχνίδι χαμένου θησαυρού για να γνωρίσουμε το campus. Ήμουν τυχαία με μια ομάδα με τρεις Ολλανδέζες κι ένα παλικάρι από το Μεξικό. Ξεκινάμε και λέω μες την τρελή χαρά, χαλαρά παιδιά, δε χρειάζεται να κερδίσουμε, ας παίξουμε να το χαρούμε. Το βλέμμα που μου έδωσαν θα το’χω μια ζωή στο μυαλό μου. Μόνο που δεν ξέρασαν με αυτό που’πα. Τίιιι; Όχι μόνο θα παίξουμε σοβαρά αλλά θα βγούμε και πρώτοι. Αυτό μου είπανε. Τελικά βγήκαμε τρίτοι από τους πέντε. Δεν ανταλλάξαμε ούτε ονόματα την ώρα του παιχνιδιού. Ο ατομικισμός κι ο εγωισμός, χέρι χέρι πάνε μέχρι τον ουρανό. Στο τέλος καθίσαμε να φάμε κάτι. Με ρώτησαν ποια είναι η κύρια διαφορά που βλέπω ανάμεσα στους Έλληνες και στους Ολλανδούς κι απάντησα, επιτηδευμένα όχι κομψά, ότι η διαφορά δεν έγκειται σε Έλληνες κι Ολλανδούς αλλά σε νότιους και βόρειους. Είπα απλά και καθαρά ότι οι νότιοι είμαστε πιο ανθρώπινοι γιατί όταν μιλάμε, μιλάει όλη μας η ψυχή και το σώμα. Δεν ανοίγουμε απλά το στόμα και βγάζουμε ήχους όπως οι βόρειοι αλλά αγγίζουμε τον/την συνομιλητή/τριά μας στον ώμο και τους κοιτάμε στα μάτια. Γέλασαν και είπανε πως είμαστε touchy κι εγώ κατάλαβα τη σαχλή ειρωνεία που παρέπεμπε στον ερωτισμό μας που’ναι πιο έντονος.

Ελπίζω ποτέ η Ελλάδα να μη γίνει Ολλανδία. Πριν φύγω από την Ελλάδα δε θα’λεγα ποτέ μου κάτι τέτοιο, απλά γιατί είχα τόσο μα τόσο ψηλά την Ολλανδία και τη θεωρούσα την καλύτερη χώρα στην Ευρώπη, που μάλλον είναι αλλά και πάλι, όλο αυτό είναι χτισμένο στην ορθολογικότητα και την εκμετάλλευση. Ευτυχώς που δεν έχουμε ως Έλληνες αποικιοκρατικό παρελθόν να μας κυνηγά κι έχουμε σαν κληρονομιά τους αγώνες για την ανεξαρτησία. Μου’χε πει ο φίλος μου ο Ν. ότι στο εξωτερικό γίνεσαι περισσότερο Έλληνας, ότι αναγνωρίζεις την αξία της κουλτούρας σου και την τιμάς λίγο παραπάνω, αλλά εγώ όταν μου το’λεγε αυτό σκεφτόμουν μόνο πόσο καλός πατριώτης είναι ο φίλος μου. Τώρα βλέπω την αλήθεια των λεγόμενών του.

Βέβαια πρέπει να πω ότι, όπως και στην Ελλάδα δεν είναι όλοι καλοί ή κακοί, έτσι κι εδώ δεν είναι όλοι το ίδιο. Έχω συναναστραφεί με αρκετούς ανθρώπους ήδη κι έχω συναντήσει λίγο πολύ απ’όλα τα είδη χαρακτήρων. Υπάρχουν Ολλανδοί και μη που με βοήθησαν πολύ δίχως να περιμένουν κάτι πίσω, απλά γιατί είναι καλοί άνθρωποι. Το σύστημα αν και στήνει παγίδες στους διεθνείς φοιτητές παρόλα αυτά δίνει την ευκαιρία σε ανθρώπους όπως εγώ, που δεν έχουν κάποια ιδιαίτερη υποστήριξη από πίσω, να σπουδάσουν σε μερικά από τα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου. Σχετικά με αυτό ωστόσο έχω μια αντίρρηση γιατί εν τέλει βλέπω ότι το πανεπιστήμιο είναι λίγο ψέμα, ενώ όλοι ξέρουν ότι είναι πιο εύκολο να σε αποδεχτούν στο πανεπιστήμιο παρά να βρεις σπίτι. Η ζήτηση είναι αυξημένη κι αυξανόμενη ενώ η προσφορά σπιτιών με το ζόρι προχωρά λίγα βήματα εμπρός. Άνθρωποι έχουν χάσει το μυαλό τους γιατί σπουδάζουν και μένουν όπου βρουν, άλλοι σε hostels, άλλοι με επινοικίαση εδώ κι εκεί. Γνώρισα άτομο που μένει σε camping με σκηνές…

Κι όλα αυτά δείχνουν κάτι για την κατάσταση εδώ, κάτι που οι δυο πρώτες αυτοκτονίες φοιτητών, ήδη μέσα στον Σεπτέμβριο, έρχονται να επιβεβαιώσουν. Η φοιτητική ζωή στην Ολλανδία, δεν είναι και τόσο φοιτητική, ούτε τόσο ζωή. Δεν είναι φοιτητική γιατί νιώθεις περισσότερο εργαζόμενος που δουλεύει 60+ ώρες την εβδομάδα και για τον λόγο αυτό μόνο τα βασικά μπορεί να συντηρήσει κανείς, άρα είναι μια ασφυκτική ύπαρξη η όλη κατάσταση και τίποτα παραπάνω. Θέλω τόσο πολύ να απομυθοποιήσω αυτή την τρέλα που με πιάνει τρέλα.

Άξιζε παρόλα αυτά όλο αυτό. Και σίγουρα, μέσα στη χρονιά θα ηρεμήσω λίγο παραπάνω και θα δω καθαρότερα και τα θετικά. Στο τέλος, ύστερα από χρόνια, ίσως και να αναπολώ μερικά πράγματα, μα προς το παρόν, όλο αυτό μου φαίνεται πολύ κακό. Νιώθω πραγματικά σαν θύμα του συστήματός τους. Γενικότερα, όπως έχει καταλήξει η εκπαίδευση σήμερα διεθνώς, πιο πολύ πληγώνει παρά ενδυναμώνει τις ψυχές των ανθρώπων, γι’αυτό και βγαίνουμε στην αγορά εργασίας μισότρελοι, ψυχολογικά κουρασμένοι, αποκαρδιωμένοι και δίχως ελπίδα. Γι’αυτό και το ρίχνει η παγκόσμια νεολαία στο κυνήγι της ντοπαμίνης και δεν κάθεται να ρεμβάσει λίγο που το’χει τόσο μα τόσο ανάγκη. Ακόμα κι αυτό που κάνω τώρα, το γράψιμο, για κάποιους μοιάζει τόσο επίπονο, δίχως να αναγνωρίζουν τα οφέλη που προκύπτουν από τον ουσιώδη πόνο. Τον ουσιώδη πόνο όμως, όχι τον ανούσιο.

Σε άλλα νέα έχω κάνει την κατάλληλη επιλογή ώστε να γνωρίσω τον μουσουλμανικό κόσμο, που τόσο με ξάφνιασε στην αρχή, καλύτερα. Ένας φτερωτός έρωτας με τη γείτονα χώρα, ναι αυτή που αγαπάμε να μισούμε, και η συναναστροφή με συναδέλφους με αυτό το background, με κάνει να καταλαβαίνω καλύτερα τί κρύβουν μέσα τους. Ακόμη κι αν δε μου κάθεται τόσο καλά η γλώσσα τους, όχι ότι διαφέρει από τα ολλανδικά σε ενόχληση, βλέπω ξεκάθαρα ότι είμαστε κοντύτερα σε Τούρκους και Σύριους παρά στους Ολλανδούς. Το χριστιανικό υπόβαθρο δε φτάνει γιατί εδώ οι άνθρωποι είναι βαθιά άπιστοι κι αναγνωρίζουν μόνο τον θεό του χρήματος. Κι όλα αυτά τα λέει ένας άθρησκος.

Αυτό που με χαλάει περισσότερο είναι η έλλειψη ανθρωπιάς που συναντώ στον μέσο άνθρωπο εδώ και με κάνει να ταξιδεύω νοητά σε ηλιόλουστες φτωχές χώρες που’ναι ωστόσο τόσο μα τόσο πλούσιες την ίδια στιγμή. Ας είναι αυτή η εμπειρία να κρατήσει όσο κρατήσει κι ας δούμε τι θα φέρει το μέλλον.

Εδώ που κατέβηκα ξανά ανάμεσα στους ανθρώπους έχω χάσει τη μπάλα του εαυτού μου, και ο χρόνος για περισυλλογή είναι τόσο λίγος και διαρκεί απλά κάποιες στιγμές στο πηγαινέλα πάνω σ’ένα ποδήλατο που σφυρίζει, από το σπίτι ως το πανεπιστήμιο και τούμπαλιν. Απαιτείται καλύτερη ισορροπία σε όλα.