Ευνουχισμένες Γενιές

Παιδιά που κάνουν παιδιά που κάνουν παιδιά και πάει λέγοντας, αυτά είναι τα κύματα κυττάρων της ανθρωπότητας που έρχονται κάθε τόσο στην ακτή της.

Δεν ήμουν σίγουρος αν έπρεπε να αναφερθώ σε πολλές γενιές ή σε μια γενιά μόνο. Βλέποντας όμως τους εφήβους του σήμερα δε μπορώ να με βάλω στο ίδιο τσουβάλι, υπάρχει ήδη χάσμα γενεών ανάμεσά μας.

Παλιότερα οι διαφορές προκύπταν λιγότερο συχνά, το μόνο σίγουρο. Πλέον, όμως, η ζωή αλλάζει κι αλλάζει όλο και γρηγορότερα, και για να συνεχίσεις να είσαι μέσα στα πράγματα, πρέπει να βουτάς στο χάος της πληροφορίας, πάντα με το φόβο πως τα πράγματα θα σε ξεπεράσουν.

Γιατί οι γενιές που έρχονται τα τελευταία χρόνια, ειδικά εδώ στη χώρα μας, είναι ευνουχισμένες όμως; Και τι ακριβώς πάει να πει αυτό;

Από το ’08 και μετά, τρώμε τη μια σφαλιάρα μετά την άλλη. Κάθε τόσο ξυπνάμε με μια νέα κρίση πάνω από το κεφάλι μας. Κρίση οικονομική, πτώχευση του κράτους, κρίση πολιτική, διχόνοια, μίσος κι απελπισία, μετανάστευση, σωρηδόν μετανάστευση. Κορωνοϊός, ελληνοτουρκικά, πόλεμος, ακρίβεια, ξανά ελληνοτουρκικά και πάει δίχως τέλος.

Πάνω απ’όλα όμως, το μεγαλύτερο κακό που μας έτυχε, είναι η κρίση αξιών που βρίσκεται κάτω απ’όλα αυτά. Όχι, η κρίση αξιών δεν είναι ο λόγος που προέκυψαν όλα αυτά, είναι ο λόγος όμως που δεν μπορέσαμε να ανταπεξέλθουμε καλύτερα στα προβλήματα, τα οποία πήραν να γίνονται υπαρξιακού χαρακτήρα.

Ήμουν γύρω στα 15 όταν ξεκίνησε η πρώτη κρίση. Μέχρι τότε, όλα κυλούσαν ομαλά, δίχως αναταράξεις, ενώ παράλληλα είχαμε ζήσει και κάποιες επιτυχίες, που απ’ότι φαίνεται εκ των υστέρων μάλλον πληρώσαμε ακριβά. Το Euro, οι Ολυμπιακοί, η Eurovision, μας έκαναν να μεθύσουμε από χαρά, υπερηφάνεια και αισιοδοξία. Μέσα σε λίγα χρόνια όμως όλα αυτά πέρασαν στο παρελθόν και έγιναν νοσταλγικά από το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας. Δεν ξέρω τι είναι χειρότερο, να έχεις χαρεί με όλα αυτά, με τα γλέντια και τα μπουζούκια, με τις καλές αποδοχές και τις διακοπές, και να τα χάνεις όλα, ή σχεδόν όλα; Ή μήπως είναι χειρότερο να μην τα έζησες στο βαθμό που τα έζησαν οι άλλοι;

Το μόνο σίγουρο είναι ότι πονά και τους μεν, και τους δε. Το σημαντικότερο, ωστόσο, δεν είναι αν τα έζησε κάποιος αυτά. Το σημαντικότερο είναι αν έζησε κάποια χρόνια της ζωής του ήρεμα, έχοντας προοπτικές κι ατενίζοντας το μέλλον με αισιοδοξία. Κι επειδή κατάγομαι από τη γενιά η οποία ενηλικιώθηκε μέσα στην οικονομική κρίση, ξέρω καλά πως είναι να μην ξέρεις τι σου γίνεται και να ζεις σε μια χώρα που κι αυτή δεν ξέρει τι της γίνεται. Η χώρα χτυπήθηκε. Ήταν εκ των έσω; Ήρθε το χτύπημα απ’έξω; Δεν πήραμε χαμπάρι. Το θέμα είναι ότι αυτοί που έφαγαν τα λιγότερα, πλήρωσαν τα περισσότερα. Πάει αντίστροφα, όσο πιο πολλά έφαγες, τόσο σε καλύτερη μοίρα βρέθηκες έναντι όλων. Δεν είχε άδικο εκείνος ο κυνικός πολιτικός, ο οποίος καμιά σχέση δεν έχει με τον Διογένη, ο οποίος είπε ότι μαζί τα φάγαμε. Ναι, μαζί τα φάγαμε όλοι οι Έλληνες, αλλά δε φάγαμε όλοι το ίδιο. Άσε που θεωρώ πως το μεγαλύτερο κακό που έκανε η γενιά μου είναι ότι δεν έκανε τη χώρα πουτάνα καίγοντάς την από πάνω μέχρι κάτω. Τώρα όμως, τα συναισθήματα ηρέμησαν, δεν είμαστε πια εκείνοι οι νέοι οι οποίοι δεν νοιαζόντουσαν και πολύ για τα κεκτημένα των άλλων. Πλέον, νοιάζομαι για περισσότερους, κι ίσως αυτό να’ναι δείγμα ωριμότητας, ίσως όμως είναι και μια συγκατάβαση.

Όπως και να έχει, οι ευθύνες μοιράζονται σε όλους για τα δεινά μας, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι φέρουμε την ίδια ευθύνη όλοι.

Θέλω να σταθώ όμως στις γενιές αυτές ακριβώς που μεγάλωσαν φοβούμενες να ονειρευτούν. Οι γενιές οι οποίες δεν πρόλαβαν τα μπουζούκια, τα φθηνά δάνεια, τις εποχές των παχιών αγελάδων. Άλλωστε, ανήκω σε αυτές τις γενιές, έχω μοιραστεί κοινές εμπειρίες μαζί τους και δε θα ήθελα να μιλήσω για μεγαλύτερους από εμένα, καθώς δεν ξέρω πως τα βίωσαν όλα αυτά.

Τις γενιές της κρίσης, αυτές που ενηλικιώθηκαν, μπήκαν στην εφηβεία ή πήγαν σχολείο μέσα σε αυτά τα χρόνια, τις αποκαλώ ευνουχισμένες για τον απλούστατο λόγο πως δεν μπορούν να δουν πολύ μακριά τους. Δεν μπορούμε να δούμε πολύ μακριά γιατί μάθαμε να φοβόμαστε. Το ρίχνουμε στο σήμερα γιατί το αύριο στέκει μπρος μας δίχως προοπτική. Ενώ όλα τα αρνητικά συναισθήματα που προέκυψαν μας ωθούν συνεχώς στην απελπισία. Βλέπουμε με νοσταλγία το παρελθόν ήδη από τα νιάτα μας. Πιάνουμε τα 30 και νιώθουμε ακόμη παιδιά γιατί αποφύγαμε ως τώρα τις ευθύνες της ζωής μας. Ακόμη και οι γονείς μας, αδυνατούν να ωριμάσουν όπως θα έπρεπε, κοιτάζοντας τα σώματά τους να μεγαλώνουν μα οι ίδιοι νιώθουν πως είναι νέοι κι ας μην είναι. Η χώρα αυτή, το 2008, μπήκε στο ψυγείο και μαζί της πήρε όλους τους ανθρώπους της.

Όταν προκύπτει σε μια χώρα αυτό που προέκυψε σε εμάς. Όταν αναγκάζονται χιλιάδες νέοι, ικανοί για εργασία και ζωή, να φύγουν για να βρουν αλλού καλύτερες συνθήκες. Όταν πεθαίνουν πρόωρα άνθρωποί σου, μέλη της οικογένειας, φίλοι και συγγενείς, γνωστοί και άγνωστοι, επειδή κάπνισαν παραπάνω, επειδή αγχώθηκαν και στενοχωρήθηκαν παραπάνω απ’ότι θα έπρεπε. Όταν αυτοκτονεί ο κόσμος συνειδητά ή μη. Όταν τα ψυχολογικά βαράνε ταβάνι και καταλήγει ακόμη και ο πιο νορμάλ άνθρωπος να βγει στο γυαλί της τηλεόρασης ως φονιάς, βιαστής ή κι εγώ δεν ξέρω τι γιατί έχασε την μπάλα, έχασε τον εαυτό του μέσα στα προβλήματα, ξέχασε πως είναι άνθρωπος. Όταν τα νέα παιδιά έχουν ως πρότυπα τους πρεζέμπορες, τους νταβατζήδες, τις τσατσάδες και τα τσιράκια. Όταν γεννιούνται οι καλύτερες συνθήκες για τη φτώχεια κι όταν η φτώχεια γεννά την αυτοκαταστροφή μας. Όταν πέφτεις ή σε ρίχνουν σε φαύλο κύκλο μέσα στον οποίο θα χρειαστούν γενιές να θυσιαστούν, πάντα με την ελπίδα ότι κάποτε θα γυρίσει κι από φαύλος θα γίνει ενάρετος. Όταν ως χώρα περνάς όλα αυτά κι οι άνθρωποί σου τα βιώνουν στο πετσί τους, τότε πως μπορείς να τα ονομάσεις;

Πως ονομάζεται η κατάσταση αυτή αν όχι ήπιας μορφής γενοκτονία;

Δεν είμαι εθνικόφρων κι έχω πει ότι θα προτιμούσα την ελιά αντί του σταυρού στη σημαία. Ήμουν αναρχικός κατ’όνομα και τώρα δηλώνω απλά άνθρωπος, συζητώντας με τους πάντες, αντλώντας από τους πάντες και κριτικάροντας τους πάντες. Δεν είμαι απολιτίκ αλλά δεν είμαι και μέσα σε κανένα κόμμα. Θέλω μόνο την ενότητα. Την ενότητα των Ελλήνων, των Αλβανών, των Πακιστανών, όσων πρόκειται να ζήσουν σε αυτά τα χώματα που τα λούζει το φως. Θέλω την πρόοδο και μια ζωή μέσα στην ευδαιμονία για εμένα και τους άλλους. Δεν έχω έχθρα με τους Τούρκους ή τους Ρώσους, δε με ενοχλούν οι Κινέζοι κι ούτε και οι Αμερικάνοι. Έχω θέμα μόνο με τις ηγεσίες σε αυτές κι άλλες πολλές χώρες που δρουν εις βάρος των λαών τους.

Γιατί τα λέω αυτά; Για να δείξω ότι τη γενοκτονία, που δεν ντρέπομαι να την πω με το όνομά της, δεν τη στηρίζω σε εθνικό φρόνημα, ίσως ούτε σε πατριωτικό. Έχει να κάνει με την πραγματικότητά μας. Αν πονάμε, είναι γιατί πεθαίνουμε αργά αργά και σταθερά. Συνηθίζουμε τόσο τον πόνο μέχρι που φτάνουμε να τον ξεχάσουμε τη στιγμή που ξεψυχούμε.

Οι γενιές, λοιπόν, οι δικές μας, εδώ, όπως είναι τα πράγματα τώρα, με όση προπαγάνδα, με όσα λεφτά κι αν έρθουν, δεν έχουν την παραμικρή ελπίδα.

Γιατί;

Γιατί απλούστατα ο τρόπος σκέψης που σχετίζεται και με την παιδεία είναι αυτοκαταστροφικός. Πολύ θα ήθελα να ισχύουν όσα λέγονται από τους πολιτικούς. Δυστυχώς όμως ισχύει ένα μικρό ποσοστό, ενώ παράλληλα κρύβονται κάτω από το χαλί κι άλλα πόσα. Τα πράγματα, δεν είναι τόσο ζόρικα, αν θέλεις απλά να επιβιώνεις. Αν θέλεις όμως να ζήσεις σαν άνθρωπος, δίχως να ξεπουληθείς δεξιά κι αριστερά, αν θέλεις να είσαι νομοταγής και ηθικός πολίτης, πράγμα αντιφατικό εδώ, τότε θα δυσκολευτείς πολύ σε αυτά τα μέρη. Πρέπει να γίνεις ο καλύτερος των καλύτερων για να έχεις την πιθανότητα για κάτι τέτοιο. Ίσως κάνω λάθος, αλλά εμένα η ελληνική πραγματικότητα έτσι μου φανερώνεται.

Τις γενιές μας τις αποκαλώ ευνουχισμένες για έναν ακόμη λόγο. Δεν πρόκειται να γεννήσουν όσους θα χρειαστεί το σύστημα τα επόμενα χρόνια. Ο μόνος τρόπος για να συντηρηθεί θα’ναι να αξιοποιηθούν κι άλλοι μετανάστες. Το καλό με την ιστορία είναι ότι ίσως κι εμείς να καταφέρουμε να γίνουμε πολυπολιτισμικοί. Αλλά αν νομίζουν όσοι κάνουν κουμάντο στη χώρα ότι θα μπορέσουν οι ευνουχισμένες γενιές να αποδώσουν καρπούς τότε γελιούνται. Όταν μεγαλώνεις με αυτό τον τρόπο, όσο και να θέλεις να κάνεις οικογένεια, είσαι σε μια μεγάλη επιφύλαξη. Αν είναι να κάνω παιδιά για να τα’χω με το ζόρι καλά, τότε γιατί να τα κάνω; Γιατί να τα φέρω εδώ όπως είναι τώρα τα πράγματα; Θα ήταν αγάπη αυτό ενός γονιού προς το παιδί του ή θα ήταν καθαρός εγωισμός για τη διαιώνιση του είδους;

Με ρώτησε η γιαγιά μου πότε θα παντρευτώ, έχει κανά δυο χρόνια. Η απάντηση ήταν άμεση και ακούστηκε αστεία. Θα παντρευτώ όταν βγάλω το πρώτο εκατομμύριο της είπα, κι όσο κι αν ακούστηκα χαζός, το μόνο που θέλησα να κάνω ήταν να υπερτονίσω τη σημασία του οικονομικού παράγοντα για να κάνει κανείς οικογένεια. Δε γίνεται να κάνεις οικογένεια αν δεν έχεις σχηματίσει προσωπικότητα, αν δεν έχεις εξασφαλίσει κάποια πράγματα, αν δεν έχεις προοπτική και ζεις στην επισφάλεια. Ίσως να’μαι λίγο απόλυτος, ίσως να’μαι και λίγο μελοδραματικός, μα αυτό που λέω δεν απέχει από την αλήθεια. Δε θέλω να στείλω τα παιδιά μου σε κολλέγιο, ούτε να τρώμε με χρυσά κουτάλια. Θέλω όμως όταν θα είναι να κάνω οικογένεια, να ξέρω ότι υπάρχει ένα σύστημα δημόσιας παιδείας που να μεριμνά δεόντως για την ανάπτυξη του παιδιού μου, θέλω να ξέρω ότι αν αρρωστήσει θα μπορέσω να το πάω σε κάποιον γιατρό καλό. Δε με νοιάζει αν θα είναι δημόσιος ή ιδιώτης, θέλω απλά να έχω την ευχέρεια να πάω εκεί που πρέπει. Και δε θέλω αυτά μόνο για εμένα και το παιδί μου, τα θέλω και για τον φίλο μου, τον ξάδερφό μου, τον γείτονα και τον συνάδελφο. Τα θέλω για όλους. Και πάνω απ’όλα, θέλω το παιδί μου να έχει προοπτικές και να μην το λένε τρελό επειδή θα ζει ελπίζοντας.

Πώς να πάρει κανείς μια τόσο σημαντική απόφαση τηρουμένων των δυσκολιών μας;

Οι γενιές μας είναι ευνουχισμένες γιατί δεν ανεξαρτητοποιήθηκαν όταν έπρεπε, γιατί έζησαν περισσότερο απ’ότι έπρεπε ως έφηβες. Δεν μπορείς να πάρεις έναν έφηβο 30 χρονών και να τον βάλεις να κάνει οικογένεια. Οι πιθανότητες είναι κατά του. Κατά αυτού και της ίδιας του της οικογένειας.

Έχουμε μια φτώχεια πνευματική που μεταφράζεται και σε φτώχεια οικονομική. Έχω κουραστεί πλέον να ακούω για τους γαμημένους τους αρχαίους Έλληνες, τον Σωκράτη, τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη. Για το αρχίδι τον Όμηρο, τον Σοφοκλή και τον Ευριπίδη. Τους βλαμμένους πολιτικούς όπως τον Περικλή και τον Σόλων. Γιατί τους βρίζω έτσι ενώ τους αγαπώ; Γιατί δεν τους έμαθα όπως θα έπρεπε, γιατί δε βοήθησε το άγιο ελληνικό κράτος με τους σοφούς μεταρρυθμιστές της παιδείας, γιατί αφήσαμε τον εβραϊσμό μέσω του χριστιανισμού να κερδίσει το ελληνικό πνεύμα, ενώ εμείς χαϊδευόμαστε ως απόγονοί τους, δίχως να τους ξέρουμε, δίχως να ακούσαμε πότε πραγματικά τι έχουν να μας πουν.

Το μόνο που με παρηγορεί είναι ότι αν έστω κι ένας από αυτούς μας έβλεπε σήμερα θα μας έφτυνε στα μούτρα.

Οι ευνουχισμένες γενιές που έρχονται πλέον στην ακτή του χωραφιού μας, εδώ στην Ελλάδα που μάλλον είναι Ελλαδιστάν, δεν έχουν κάτι εντός τους που να μοιάζει με σπόρο καλό. Αυτό που αναγνωρίζω εγώ είναι ένα σωρό προβλήματα τα οποία δεν φτάνει μια ζωή για να τα διορθώσει. Είμαστε, λίγο έως πολύ, η επικείμενη καταστροφή. Είμαστε το κύμα αυτοκαταστροφής. Και δεν είμαστε αυτοδημιούργητοι. Μας έφτιαξε η σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα.

Ετοιμαστείτε σιγά σιγά να σκάσει όλο αυτό στα μούτρα του τόπου.

Θα χρειαστεί πολύ φως να πέσει μέσα στα σάπια κεφάλια μας, εμάς και των παιδιών μας, ώστε η ψυχοσύνθεση, ο τρόπος σκέψης μας, να αλλάξει ξανά. Όσα χρήματα και να έρθουν, όσες επενδύσεις, όσες μεταρρυθμίσεις και να γίνουν, αν δεν υπάρξει ένα καλύτερο εκπαιδευτικό σύστημα, αν δεν υπάρχει ένας δημοκρατικός έλεγχος στα μέσα, αν δεν ανοικοδομηθεί το κράτος, αν δε γίνουμε κοινωνία των πολιτών, αν δε φύγουν οι αυλικοί από τη Βουλή, αν δεν χτίσουμε με κάποιο τρόπο τον χαρακτήρα του πολίτη αυτής της χώρας, μην περιμένετε να δείτε αλλαγή.

Αν αλλάξει κάτι, που εννοείται πως θα αλλάξει, αυτό θα είναι για κακό.

Δεν μπορώ να φανταστώ τι θα μπορούσε να προκύψει από τις ευνουχισμένες γενιές πέρα από την περαιτέρω αυτοϋπονόμευση.

Βλέπει κανείς κάτι άλλο;