Πνευματική Μοναξιά

Έτσι λέγεται το τίμημα που πληρώνει όποιος θέλει να ανέβει ψηλά, να αφήσει τα υπόγεια και τις υπαίθρους, τις τάξεις και τις πάλεις, την ηδονή και την κοινωνικότητα.

Μα η απομόνωση που απαιτείται δεν οδηγεί μόνο στην μοναξιά αλλά ανοίγει και το δρόμο στην μοναχικότητα, αυτή η οποία είναι η κύρια συνθήκη για να δουλευτεί ο εαυτός, να καλλιεργηθεί το χωράφι του και να ανθίσει δίνοντας πίσω στον κόσμο νέα, όμορφα και σπάνια λουλούδια, οι μυρωδιές των οποίων συντροφεύουν τόσο τους νεκρούς όσο και τους ζωντανούς, λουλούδια τέτοια που η θέασή τους και μόνο μπορεί να σε ρίξει σε αβυσσαλέα βάθη ή και να σε εξυψώσει εκεί όπου δε φτάνει καν η φαντασία.

Όσοι πήραν τον ανηφορικό δρόμο, κατέληξαν το λιγότερο μόνοι τους, κι αυτό γιατί στις κορυφές που έφτασαν δε βρήκαν άλλους. Ο καθένας φτάνει στη δική του κορυφή κι αν και υπάρχουν τόσες πολλές κορυφές είναι σχεδόν αδύνατο να επικοινωνήσεις με άλλες. Με κάτι σήματα καπνού το πολύ πολύ να δείξεις ότι είσαι εκεί, κι αν είσαι τυχερός, ίσως να λάβεις τέτοια πίσω, σπάζοντας το κεφάλι σου για να δεις τί θέλει να πει ο κορυφάνθρωπος εκεί στα πέρα.

Η πνευματική μοναξιά και η μοναχικότητα είναι δυο όψεις μόνο ενός νομίσματος. Το νόμισμα αυτό διαφέρει από το κοινό νόμισμα της μοναξιάς και της μοναχικότητας. Είναι ένα νόμισμα που λίγοι πιάνουν στα χέρια τους σε αντίθεση με το άλλο, κοινό νόμισμα της καθημερινότητας. Μοναξιά μπορεί να νιώσουν όλοι αλλά λίγοι είναι αυτοί που δε βρίσκουν άνθρωπο να συζητήσουν, όχι για τα ανθρώπινα, αλλά για τα υπεράνθρωπα ζητήματα που τους απασχολούν.

Ένα από αυτά είναι η αγάπη.

Η αγάπη είναι από τα δυσκολότερα πράγματα. Ενώ είναι η συγκολλητική δύναμη που ενώνει και κρατά τον κόσμο, παράλληλα απαιτεί τόση ενέργεια και διαύγεια από εμάς που συχνά χάνουμε την μπάλα, αφήνοντας έτσι τον μυ της αγάπης να ατροφήσει, γιατί, ναι, το να αγαπάς, ακόμη και το να αφήνεσαι να αγαπηθείς, αποτελεί ικανότητα που χρειάζεται ακόνισμα. Ένα συναισθηματικό ακόνισμα το οποίο θέλει χρόνο, θέλει κόπο, θέλει υπομονή κι αρετή. Η αγάπη είναι για τους δυνατούς της ζωής. Δυνατούς όπως τα παιδιά. Όσοι κουράστηκαν με τη ζωή, κουράστηκαν να προσπαθούν να τα χωρέσουν όλα την ίδια ώρα που προσπαθούν να ακονίσουν αυτή την ικανότητα.

Οι ανθρώπινες σχέσεις, τώρα που οι ρυθμοί μας έγιναν πιο γρήγοροι, χτυπιούνται εκ των έσω, απλά και μόνο γιατί το κόστος ευκαιρίας της αγάπης άλλαξε. Αν στο παρελθόν μπορούσε κανείς να νοιαστεί, να γνωρίζει, και να υποστηρίζει κάποιες δεκάδες ανθρώπους, σήμερα, μέσα στα κονταροχτυπήματα, ίσως να μην μπορεί να δοθεί πραγματικά ούτε σε είκοσι, ούτε σε δέκα ανθρώπους.

Καταλαβαίνω πλέον από που πηγάζει ο πόνος. Ο πόνος, ο ήπιος, αυτός που’ναι περισσότερο ενόχληση παρά τσούξιμο, έρχεται σαν αποτέλεσμα της ανικανότητας να αγαπήσω εγώ, ως άτομο, όλο τον κόσμο. Η καρδιά, παρόλο που μεγαλώνει όσο περισσότερο αγαπά κανείς, δε φτάνει ούτε τον εαυτό της να κρατήσει πλέον. Η προτροπή του Ιησού, ενώ κάποτε ηχούσε τόσο μελωδική στον νου μου, πλέον έχει γίνει κάτι σα σειρήνα που οδηγεί στην αφάνεια. Δεν είναι ότι δε θέλω να αγαπήσω τους άλλους σαν κι εμένα, είναι ότι ανακάλυψα πως η προσπάθεια γι’αυτό εγκυμονεί κινδύνους, εγκυμονεί τον πόνο. Γι’αυτό κι έχω κάνει ένα βήμα πίσω και λέω πως εφόσον είναι απίστευτα δύσκολο να αγαπήσουμε τον κόσμο, τουλάχιστον οφείλουμε να τον σεβαστούμε, γιατί, κι αυτό είναι σίγουρο, η προϋπόθεση της αγάπης είναι ο σεβασμός.

Αν στο μέλλον βρούμε τρόπο, ίσως μετά από πολύ πόνο, να ζήσουμε πιο απλά, λιγότερο εντατικά και σε αρμονία με τον εαυτό μας, τους άλλους και τη φύση, ίσως τότε μόνο βρούμε τις αστείρευτες δυνάμεις, ίσως μόνο τότε τις δημιουργήσουμε για να έρθουμε σε θέση πλέον, πέραν του σεβασμού να είμαστε εκ νέου δυνατοί για την αγάπη.

Μέχρι τότε, θα είμαστε όλοι θύματα και θύτες μιας πλεκτάνης που δεν ξεκίνησε ως τέτοια. Η προτροπή εκείνη, έδειχνε μάλλον προς το άπειρο μέλλον κι ενώ ήθελε το καλό δημιούργησε άθελά της το κακό. Γιατί όταν σου δείχνει κάποιος τον τρόπο να χτίσεις τον επίγειο, τον πραγματικό, τον μόνο παράδεισο που μπορείς να φτιάξεις, εσύ πέφτεις με τα μούτρα στα όνειρα. Για να ζήσεις τα όνειρα όμως, να τα κάνεις πράξη, θα πρέπει να περάσεις από όλους τους εφιάλτες που μπορείς να δεις και να φανταστείς, κι ίσως κι ακόμη περισσότερους.

Και πάλι όμως, αξίζει να πει κανείς ότι παράδεισος και κόλαση είναι μόνο δυο ακραίες καταστάσεις που δεν υπάρχουν και δεν πρόκειται να υπάρξουν, και μάλλον ευτυχώς.

Μπορούμε όμως να επιδιώξουμε το καλύτερο κι ίσως αυτή είναι η μόνη άγραφη οδηγία του κάθε ενσυνείδητου όντος. Μια οδηγία που είναι γραμμένη μέσα σε όσα μας κάνουν να είμαστε εμείς, ό,τι κι αν σημαίνει αυτό.

Ανεβαίνοντας προς τα πάνω, βλέποντας τον κόσμο γύρω μου, κάνοντας βουτιές τις στιγμές σαν κι αυτές που ξαποσταίνω, είδα καθαρότερα ότι ενώ ο άνθρωπος είναι οι άνθρωποί του, παρόλα αυτά, για να πατάει αυτός γερά στα πόδια του οφείλει να είναι συναισθηματικά αυτάρκης, διαφορετικά ίσως να μην είναι τόσο δυνατός.

Και ναι, λίγοι έχουν δύναμη μέσα τους, δύναμη όχι σωματική, ούτε διανοητική, μα συναισθηματική.

Μια τέτοια δύναμη χρειάζεται η αγάπη μα όσοι την έχουν περισσότερο τη δίνουν παρά τη δέχονται.

Έγραψα κάπου στον εαυτό μου ότι: για να αγαπήσεις κάτι θα πρέπει να μπεις και στον κόπο να το γνωρίσεις. Κι εμένα, όσοι με αγάπησαν, σπάνια μπήκαν στον κόπο να με γνωρίσουν πραγματικά, ενώ κάποιοι από όσους με έχουν γνωρίσει μάλλον αδιαφόρησαν εν τέλει. Μη γνωρίζοντάς με, αγαπούν μια εικόνα μόνο που σχηματίζουν για εμένα, η οποία ίσως φέρει περισσότερα δικά τους στοιχεία παρά δικά μου.

Κι όλο αυτό δε συμβαίνει μόνο απέναντί μου, συμβαίνει και απέναντι στον καθένα. Κι όσοι με αντικρίζουν, τους αντικρίζω κι εγώ.

Το μόνο που με συγκινεί πραγματικά είναι η διάθεση για αγάπη. Η θέληση είναι δύσκολο να επαρκεί λόγω των δυσκολιών της ζωής. Κι επειδή τα αναγνωρίζω όλα αυτά, κι εφόσον με ξέρω όσο καλά μπορώ να με ξέρω προς το παρόν, πέρα από τον σεβασμό, που για εμένα δικαιούται να είναι απαίτηση κι όχι παραχώρηση, λαμβάνω υπόψη και τη συγχώρεση, το δεύτερο κύριο στοιχείο στο τσουβαλάκι της αγάπης. Μέσα στο ακατόρθωτο σχεδόν του να’σαι άνθρωπος επί της ουσίας, άνθρωπος αυθεντικός, το να δίνεις συγχώρεση στους άλλους που δυσκολεύονται να σε αγαπήσουν γι’αυτό που πραγματικά είσαι, απολυτρώνει τόσο εκείνους όσο κι εσένα.

Κάπως έτσι κοιτιόμαστε αντικριστά, με διαφορετική συμπόνια από αυτή που νομίζουμε, λόγω της αδυναμίας μας να είμαστε Άνθρωποι. Γεννιόμαστε ως μικρά κι ασήμαντα ζώα και αναπτυσσόμαστε σε σημείο τέτοιο που στο ζύγι ισορροπεί ο άνθρωπος από τη μια κι ο κόσμος ολάκερος από την άλλη.

Όλα αυτά, είναι λουλούδια της μοναχικότητας, της πνευματικής μοναχικότητας που οδηγεί αναπόφευκτα στην υψηλότερη μα και βαθύτερη, την ευρύτερη κατανόηση. Το να μη μπορείς να βρεις άνθρωπο να σε καταλαβαίνει, το να μη βγαίνει φωνή από τα χείλη σου, το να πονάς και να κρυώνεις τις κρύες μέρες είναι το τίμημα για τα λουλούδια κι ονομάζεται πνευματική μοναξιά.

Μέσα μου νιώθω την ανάγκη και για άλλες οπτικές. Ενώ ανεβαίνω κι ανεβαίνω στο μαγικό βουνό, με πιάνω να αναρωτιέμαι πως θα ήταν η πραγματικότητα αν μπορούσα να δω τα πράγματα, όχι από εδώ, ούτε καν από την κορυφή, αλλά πάνω από όλο τον κόσμο. Τί θα γινόταν αν για παράδειγμα έβρισκα ένα αερόστατο κι έβλεπα τον κόσμο από πάνω.

Κι αυτό όμως, είναι άλλη μια οπτική, το πολύ πολύ να δώσει μια διαφορετική ερμηνεία.

Τί θα γινόταν όμως αν μπορούσα να δω τα πράγματα μέσα από τον καθένα, μέσα από τον άνθρωπο, μέσα από το ζώο, μέσα από το φυτό, μέσα από το βουνό το ίδιο, μέσα από τον κάμπο και τα δάση, μέσα από τα ποτάμια και τις λίμνες, τις θάλασσες και τον ωκεανό. Τί θα γινόταν αν μπορούσα να δω τον κόσμο από την οπτική του αστεριού ή του μοναχικού αστεροειδούς που τριγυρνά στο διάστημα. Τί θα γινόταν αν το μάτι μου ήταν το ηλιακό σύστημα, ο γαλαξίας ή μια μαύρη τρύπα. Τί θα γινόταν αν το μάτι μου ήταν όλο το σύμπαν και κοιτούσε μέσα του.

Τί θα έλεγα τότε, τί θα έγραφα, τί θα ένιωθα, τί θα ήμουν…

Η κατανόηση απαιτείται για την κυριαρχία. Μόνο κατανοώντας ησυχάζει για λίγο το μυαλό. Όταν έχεις καταλάβει τον κόσμο, ή τον εαυτό σου, ακόμη κι όταν αυτά τα δυο ταυτίζονται, δε χρειάζεται να κάνεις τίποτα άλλο παρά απλά να υπάρχεις. Ακόμη και το να ζεις είναι υπερβάλλουσα προσπάθεια. Το να καταλαβαίνεις σημαίνει πως ήδη κυριάρχησες, ή για την ακρίβεια, πως κυριαρχούσες ήδη. Από τον εαυτό στον εαυτό. Από τη ζωή στη ζωή. Από τον κόσμο στον κόσμο. Εκεί όπου το εγώ χάνεται, το προσωπείο του πέφτει κι από πίσω αχνοφαίνεται ένα εμείς. Εκεί όπου το εμείς χάνεται, το προσωπείο του πέφτει κι από πίσω προκύπτει, ως αίσθηση κι ως νόηση, ένα διαφορετικό εγώ, ένα εγώ χωρίς εγώ.

Λουλούδια, φως.

Σκοτάδι, πόνος.

Το ύφος υψηλής σοβαρότητας πρέπει να πηγάζει εκ των έσω δίχως την παραμικρή προσπάθεια, δίχως την παραμικρή απαίτηση επίσης.