Αγαπημένη εποχή η άνοιξη. Η φύση ξυπνάει και πάλι φανερώνοντας την ομορφιά της. Όπου κι αν κοιτάξω γύρω μου βλέπω σημάδια ζωής φρέσκιας και νιώθω την ελπίδα να με πλημμυρίζει ξανά. Τα δέντρα και τα πουλιά, τα λουλούδια κι οι ήχοι, με ποτίζουν με την ομορφιά τους και με κάνουν να ξεχνώ όσα με προβληματίζουν. Με τραβούν στο τώρα τους και με κρατούν εκεί, μετέωρο στην αιωνιότητα της στιγμής.
Αγαπώ και τις Κυριακές. Είναι οι μέρες που αφήνομαι ελεύθερος από προγράμματα, ξυπνώ αβίαστα και βάζω μουσική για να με ταξιδέψει, αράζω στο κρεβάτι και γίνομαι έρμαιο της φαντασίας μου. Αυτές τις ρέμπελες ώρες τις θεωρώ τις σημαντικότερες της ύπαρξής μου, είναι οι ώρες ελευθερίας του νου, δίχως πόνο μα μονάχα με γαλήνη που ευνοεί τη φαντασία.
Έπιασα τον εαυτό μου προηγουμένως να εξετάζει τον άνθρωπο και πάλι, κι αν δε γράψω για τις σκέψεις αυτές ξέρω πως δε θα ηρεμήσω.
Έχουμε και λέμε λοιπόν, ο άνθρωπος είναι μια φυσική μηχανή, μια μηχανή που φτιάχτηκε βάσει της εξέλιξης αλλά και της τυχαιότητας μέσα σε ένα πλαίσιο αμέτρητων χρόνων. Δεν είναι παράξενο, αναρωτιέμαι, που προσπαθούμε να καταλάβουμε τον εαυτό μας κι αντί να τον προσεγγίσουμε με μια ευγενική περιέργεια, τον βολιδοσκοπούμε με το μαστίγιο στο χέρι;
Οι πιθανότητες καταδεικνύουν ότι η ζωή είναι θαύμα. Το ότι υπάρχω και υπάρχεις αποτελεί θαύμα λόγω της ασύλληπτης τύχης μας, της τύχης μας να κάτσει η πιθανότητα ύπαρξής μας. Αυτό, όσο κι αν το πιπιλάμε, αδυνατούμε να το κατανοήσουμε.
Αγαπημένος και ο Καμύ, δεν έχω βρει πνεύμα να το βάλω ψηλότερα γιατί κανείς από όσους μελέτησα δεν τον ξεπέρασε στην ολότητά του. Ο Αλμπέρ είχε πει ότι ο καλλιτέχνης οφείλει να κατανοεί κι όχι να κρίνει, τουλάχιστον αυτό κατάλαβα εγώ. Κι αναρωτιέμαι, δεν είμαστε όλοι καλλιτέχνες ήδη; Δεν είναι ο βίος του καθενός το έργο τέχνης του; Μπορεί να μην είμαι ο καλύτερος καλλιτέχνης, παραμένω όμως τέτοιος όπως κάνουν κι όλοι οι άλλοι. Είμαστε οι καλλιτέχνες της ζωής, ηθοποιοί και σκηνοθέτες, ζωγράφοι, χορευτές, περφόρμερς, δίνουμε πνοή στα έργα τέχνης μας και τα κάνουμε να’ναι αξέχαστα, έστω για εμάς, τουλάχιστον για εμάς.
Αγαπώ την αλήθεια κι ας πονάει. Ο πόνος άλλωστε είναι ένα μήνυμα που μου λέει ότι κάτι με ενοχλεί, πως κάτι δεν έχω καταλάβει κι οφείλω να το εξετάσω, κι αν μπορώ να βρω μια λύση. Ο πόνος κι η ευχαρίστηση, έχουν μεγαλύτερη σημασία για εμάς ως φυσικές μηχανές απ’ότι νομίζουμε, είναι αυτά που μας κινητοποιούν και μας οδηγούν κάπου.
Κοιτάζω μέσα μου και προσπαθώ να καταλάβω τι σκατά συμβαίνει. Παρατηρώ τη ροή της σκέψης μου, που μόνο με ροή δε μοιάζει, να πηδάει από εδώ κι από εκεί, σα μαϊμού ή έστω σαν τον ταρζάν από κλαδί σε κλαδί. Τι με οδηγεί εδώ ή εκεί και γιατί; Και τι επιδιώκει η σκέψη, που στοχεύει; Στοχεύει άραγε κάπου; Κι αναρωτιέμαι, είμαι εγώ οι σκέψεις μου, είμαι η ατίθαση σκέψη, ή είμαι κάτι άλλο, κάτι που έχει σκέψεις. Είμαι ένας εαυτός. Είμαι μια συνείδηση. Μια ψυχή. Ένα πνεύμα. Έτσι λέω στον εαυτό μου, μα δεν το πολυπιστεύω κι ας το ελπίζω. Δεν ξέρω τί είμαι. Δεν ξέρω πως να με χαρακτηρίσω. Είμαι σίγουρα υπό εξέταση, από εμένα, για εμένα.
Τόσα χρόνια, τόσα χρόνια που μοιάζουν με ψέμα, λέμε ότι ο άνθρωπος υπάρχει ως το ον που εμφανίζεται σήμερα τάδε χρόνια, και πριν από αυτή τη μορφή ύπαρξης, είχε έναν πρόγονο που έμοιαζε έτσι, κι εκείνος είχε πρόγονο που έμοιαζε αλλιώς. Τι σημαίνουν όλα αυτά; Προσπαθώ, προσπαθώ πολύ να καταλάβω, μα αδυνατώ. Το μόνο σίγουρο είναι ότι εφόσον υπάρχει ιστορία στα πριν, θα υπάρξει ιστορία και στα μετά, στο μακρινό μέλλον που δεν μπορούμε ούτε να φανταστούμε το πως θα μοιάζει. Η αδυναμία μου να καταλάβω, ή καλύτερα να πω, να κατανοήσω, τι καταδεικνύει;
Ο Καμύ μας εισήγαγε στο παράλογο. Δεν έχω εντρυφήσει ακριβώς, μα έχω ένα προαίσθημα καθώς μελετώ τα γραπτά του. Το παράλογο νιώθω πως είναι αυτό που δεν έχει κατανοηθεί σε βάθος ακόμη. Νομίζω πως υπάρχει μια λογική βαθύτερη που αδυνατούμε προς το παρόν να αντιληφθούμε. Υποστηρίζω τον Καμύ, ίσως είμαι καμικός, γι’αυτό και προσπαθώ να καταλάβω τη σκέψη του και να τη συνεχίσω.
Από την άλλη σκέφτομαι ότι από τους στοχαστές ως τώρα έλειπε η οπτική που προέκυψε χάρη στην ανάπτυξη των υπολογιστών. Πλέον, μπορούμε να προσεγγίσουμε τον άνθρωπο ως κατασκεύασμα της φύσης στηριζόμενο στην εξέλιξη και την τύχη. Ευτυχώς ή δυστυχώς, η κατανόηση του ανθρώπου σήμερα τον οδηγεί μακρύτερα από τον Θεό των θρησκειών. Κι όλα αυτά χωρίς θυμό ή οργή παρά μονάχα με κατάφαση κι αποδοχή, έτσι όπως οφείλει να’ναι η ζωή. Νιώθω πως οδηγούμαστε στην ωριμότητα, πράγμα που σημαίνει ότι κάτι νέο έρχεται, ίσως ένα νέο είδος ανεπτυγμένης ενσυνείδητης ζωής. Πριν την άφιξη ωστόσο, ενδεχομένως να βιώσουμε την πτώση και την παρακμή.
Τι είναι ο λόγος και τι το συναίσθημα; Δε βλέπω καθαρά παρά μονάχα διαισθάνομαι. Έλλογη συνείδηση, άνθρωπος. Άλογη συνείδηση, ζώο. Η τεχνητή νοημοσύνη και η μηχανική εκμάθηση είναι ιδέες που αντιγράφουν κάτι που κι εμείς κάνουμε χρόνια τώρα. Οι υπολογιστές που φτιάχνουμε είναι καθ’ομοίωσή μας. Περνούμε ένα κομμάτι της ανεπτυγμένης μας συνείδησης στα συστήματα που φτιάχνουμε, το κομμάτι που αφορά τη λογική μας κι αυτό στα καλύτερά του. Τι γίνεται όμως με το συναίσθημα; Τα συναισθήματα είναι μικρές εφαρμογές που ευνοούν τη λειτουργία μας και προέκυψαν μέσα στην πάροδο του χρόνου, έχοντας ως στόχο να μικραίνουν την απαίτηση της σκέψης και της ενέργειας που χρειάζεται αυτή. Τα ένστικτα είναι ακόμη πιο σημαντικά συναισθήματα, εφαρμογές δηλαδή που διέπουν τη βάση του συστήματος που είναι ο άνθρωπος.
Τόσα χρόνια μαλώνουμε για την ύλη και το πνεύμα και δε βλέπουμε πως η ύλη είναι ενέργεια, συμπυκνωμένη ενέργεια που δε θα θέλαμε να διασπάσουμε γιατί θα προκύπταν νέα σύμπαντα, και ότι το πνεύμα είναι κι αυτό ενέργεια, σύνθετη ενέργεια που αξιοποιεί την ύλη. Όλο κι όλο, το Είναι, είναι μια φλεγόμενη μπάλα ενέργειας, αυτόνομη κι αειθαλής που δημιουργεί ύλη στην οποία ανθίζει το πνεύμα του. Από τον εαυτό του, για τον εαυτό του. Κι ο άνθρωπος είναι η πεμπτουσία της ύπαρξης, το κερασάκι πάνω στην τούρτα του κόσμου. Η ενέργεια που έχει ο καθένας και η καθεμιά μέσα μας, μπορεί να δημιουργήσει νέους κόσμους. Κι αυτό είναι το θαύμα του θαύματος.
Δεν είμαστε φυσική, ή χημεία, βιολογία, λογική ή γλώσσα. Είμαστε όλα αυτά κι ακόμη περισσότερα την ίδια ώρα. Δεν αρκεί μια επιστήμη για να μας εξηγήσει, έχουμε ανάγκη από όλες τους, ακόμη κι από αυτές που δε φτιάξαμε ακόμη.
Όσο περισσότερα μαθαίνει κανείς πλέον για τους υπολογιστές, τόσο περισσότερα μπορεί να μάθει και για το σύστημα που ακούει στο όνομα άνθρωπος. Σήμερα, μπορούμε να πούμε ότι η πολυπλοκότητά του δεν μας τρομάζει όπως στο παρελθόν, αρκεί το χάος μέσα του να προσεγγιστεί διαφορετικά, με άλλη οπτική κι άλλους στόχους. Σκοπός εδώ δεν είναι να τιθασευτεί ο άνθρωπος αλλά να κατανοηθεί, στο βαθμό που αυτό είναι δυνατό.
Όταν δυο άνθρωποι συζητούν, όταν δυο συστήματα αλληλεπιδρούν, ανταλλάσουν δεδομένα που ο εγκέφαλός τους επεξεργάζεται με στόχο να δημιουργήσει πληροφορίες, οι οποίες με τη σειρά τους επανεξετάζονται, φιλτράρονται και στοιχειοθετούνται κάπου μέσα του. Αν σκεφτόμαστε την αλληλεπίδραση ως θετική ή αρνητική μονάχα, χάνουμε το ζουμί της υπόθεσης, γιατί ο άνθρωπος είτε πάρει είτε δώσει, είτε χαρεί είτε πονέσει, θα’χει φτάσει σίγουρα κοντύτερα στην κατανόηση, απλά και μόνο γιατί αυξήθηκε η πληροφορία μέσα του.
Ο άνθρωπος είναι η ενσάρκωση της φύσης, του κόσμου ολόκληρου, του σύμπαντος που όταν εξετάζει τον εαυτό του, εξετάζει ήδη τη ζωή στο σύνολό της. Το παράλογο, αναγκαστικά θα υποχωρήσει, όσο αναπτύσσεται η σκέψη και η ζωή που την εμφυσά. Τα σκοτεινά σημεία μέσα μας, αυτά που μας τρομάζουν και τα αγνοούμε ηθελημένα ή όχι, αρχίζουν σιγά σιγά να αποκαλύπτουν μια φύση του ανθρώπου διαφορετική, που ωστόσο αν προσεγγιστεί με στόχο την κατανόηση, θα μας κάνει να βγάλουμε τις παρωπίδες μας, αυτές που ακούν στα ονόματα του καλού και του κακού.
Ο πόνος γεννά δυστυχία κι αυτή γεννά την αντίδραση η οποία πολλές φορές φανερώνεται ως κακό. Η ευχαρίστηση, με τη σειρά της, γεννά την ευτυχία που τείνουμε να ερμηνεύουμε ως καλό. Αλλά τόσο ο πόνος όσο και η ευχαρίστηση, τόσο η δυστυχία όσο και η ευτυχία, τόσο το κακό όσο και το καλό, υπάρχουν μέσα μας ως μέσα, ως εργαλεία που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για κάτι μεγαλύτερο, κάτι βαθύτερο, κάτι ίσως που υπερβαίνει την τωρινή μας σκέψη.
Είμαστε όμως πιο πολύπλοκοι από αυτή τη συλλογιστική, δεν είμαστε αίτιο και αποτέλεσμα, είμαστε ένα χαοτικό σύστημα που επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες και παραμέτρους, από εξισώσεις κι όχι μια απλή εξίσωση, που είναι δυναμικές κι αλλάζουν συνεχώς.
Είμαστε μια φτιαγμένη από τη φύση μηχανή, που μόλις κάνουμε τα πρώτα μας βήματα στον έλλογο κόσμο, σε αυτόν της ανεπτυγμένης συνείδησης. Ήμασταν μωρό που μπουσουλούσε, αρχίσαμε να περπατάμε, να μαθαίνουμε να μιλάμε, να δημιουργούμε εαυτό και να συμπεριφερόμαστε. Τώρα, όσο κι αν λένε το αντίθετο οι συνθήκες, είμαστε πριν το πέταγμα σε μια νέα ζωή, με βαθύτερη κατανόηση που δημιουργεί μια πιο ανεπτυγμένη συνείδηση.
Τι έρχεται μετά τον άνθρωπο; Πως θα ονομάσει τον εαυτό του; Τι ρόλο θα παίξουμε στη δημιουργία του;
Όλα αυτά θα κριθούν και θα απαντηθούν ανάλογα με το βαθμό κατανόησης που θα καταφέρουμε να ξεκλειδώσουμε. Εμπρός μαρς, βαράτε τα κεφάλια σας γερά!
Ψιχαλίζει, ή ίσως ψυχαλίζει, η φύση κάνει ντουζ στον εαυτό της.
Στοχαστής 