Ήταν ένα καλοκαιρινό πρωινό που βγήκαμε για βόλτα. Μπορεί να της έριχνα ένα κεφάλι και μα μαζί μάθαμε τα πλέον βασικά. Περπατούσαμε στην παραλιακή, από την πάνω μεριά, και περάσαμε από μια κοπέλα που πουλούσε χειροποίητα βραχιόλια, σκουλαρίκια και θήκες για καπνό. Πήραμε από κάτι ίσα για την ντόπα της αγοράς και για να ενισχύσουμε την κοπέλα. Μπορεί να μη θυμάμαι τί πήραμε για την Α. αλλά θυμάμαι το δικό μου τρόπαιο, ήταν ένα κομματάκι δέρμα που έκλεινε κι έδενε στο χέρι. Μπαγιάτικο καφέ με το αναρχικό σύμβολο στα μαύρα πεντέξι φορές, είχε γίνει η επικύρωση μιας ταυτότητας που’χα υιοθετήσει κανά δυο χρόνια πριν. Αυτοπροσδιοριζόμουν ως αναρχικός, αργότερα κι ως αντιεξουσιαστής, δίχως να καταλαβαίνω καλά καλά τί σημαίνουν οι συγκεκριμένες λέξεις. Το μόνο που ήθελα και τότε μα και τώρα, είναι ένας καλύτερος, πιο δίκαιος κόσμος.
Ο καιρός πέρασε, οι δρόμοι μας χώρισαν, κι εγώ κατέβηκα στις πλατείες με τους αγανακτισμένους. Ένιωθα ζωντανός τότε, τα συναισθήματα δεν ήξεραν από μέτρο, στα ύψη η χαρά, στα βάθη η λύπη. Ακόμη θεωρούσα τον εαυτό μου αναρχικό, πάντα μακριά από τον κομμουνισμό που τον σεβόμουν περισσότερο γιατί πολεμούσε παρά γι’αυτά που πρέσβευε. Μέχρι που μπήκα στο πανεπιστήμιο και γνώρισα παιδιά σαν κι εμένα, με παρόμοια πιστεύω. Πήγα και στις πρώτες μου πορείες, μα κάτι με ωθούσε μακριά από τον μαχόμενο όχλο, έπιανα τον εαυτό μου να περπατά πίσω-πίσω, στα δεξιά ή αριστερά, καμιά φορά πίσω κι από τους ματατζήδες που με χώριζαν με τους φαινομενικά δικούς μου. Αυτό που δε μου άρεσε, ήταν η προβατοποίηση, ακόμη κι αν δεν κατανοούσα όσα έπρεπε, μου έβγαζε κάτι αποκρουστικό η όλη κατάσταση, τα συνθήματα, η οργή και το μένος, οι ματιές του πλήθους, το περπάτημα, η ετοιμότητα για βία, μια βία που ποτέ μου δεν κατάλαβα και ποτέ μου δεν αποδέχτηκα. Δεν άργησα να πω ότι αν είναι έτσι η αναρχία, τότε καλύτερα θα κάνω να σταματήσω να’μαι αναρχικός, κι έτσι σιγά σιγά η μια ταυτότητα γκρεμιζόταν για να δημιουργηθούν νέες.
Πλέον δεν ανήκω πουθενά, προσπαθώ να φέρω μόνο μια ταυτότητα, αυτή του ανθρώπου, κι ότι εγώ της προσδίδω. Σέβομαι ωστόσο τον μαχόμενο κόσμο, ακόμη κι αν δε συμφωνούμε στον τρόπο, γιατί αυτός που προσπαθεί πάει να πει ότι δεν παραιτήθηκε, όχι από τις ιδέες του, αλλά από το παιδί που κρύβει μέσα του, το παιδί που του λέει: δε μου αρέσει ο κόσμος όπως είναι, θέλω να αλλάξει.
Πέρασα κι από άλλα, διάφορα στάδια, για να καταλήξω να γίνω φυτό σε μια γλάστρα. Δε θέλω να αναφερθώ σε όλα αυτά όμως, έκανα αυτή την εισαγωγή ίσα για να υποδείξω το υπόβαθρό μου. Πλέον, έχω αποδεχθεί τον κόσμο όσον αφορά τα συστήματα και τις δυνάμεις που τον κάνουν να τρέχει. Άλλωστε, σε μάκρο-επίπεδο, σε έναν κόσμο 8 δις ανθρώπων, δεν μπορώ να φανταστώ τί θα μπορούσε να λειτουργήσει καλύτερα. Έχω αποδεχθεί λοιπόν το κοινωνικό, οικονομικό, πολιτικό σύστημα που με μια λέξη αποκαλούμε καπιταλισμό. Αν και για την ακρίβεια, δε ζούμε σε καπιταλιστικές κοινωνίες, αλλά μάλλον σε μετακαπιταλιστικές, με νέες και διαφοροποιημένες καταστάσεις, από τον καπιταλισμό της εποχής του Μαρξ. Πιστεύω ότι ακόμη και η χρήση αυτής της λέξης, λέει τόσο λίγα που σχεδόν δε μας λέει τίποτα για το σύστημα που έχουμε δημιουργήσει. Έχω ένα πτυχίο στα οικονομικά, αλλά αυτό δε με κάνει ντε και καλά οικονομολόγο μιας και για να γίνεις τέτοιος, πρέπει να ασχολείσαι με το αντικείμενο σε καθημερινή βάση, ώστε να έχεις μια εικόνα που να σε κάνει να κατανοείς τα πράγματα. Μπορώ παρόλα αυτά να μοιραστώ μερικές μου σκέψεις, οι οποίες πηγάζουν από τα λίγα που έχω καταλάβει ως τώρα.
Όταν σταματάς να θέλεις να γκρεμίσεις το σύστημα για να βάλεις κάτι άλλο στη θέση του, βρίσκεσαι απέναντι σε ένα δίλημμα: τί θα κάνω από εδώ και πέρα, θα το αφήσω να με αλλάξει, να με φέρει στα μέτρα του, ή θα προσπαθήσω, εφόσον δεν μπορώ να το γκρεμίσω, τουλάχιστον να το αλλάξω εκ των έσω, έστω με κάποιες τροποποιήσεις; Δεν μπόρεσα να παραιτηθώ από το παιδί που κρύβω μέσα μου, που μου λέει ότι αξίζει η προσπάθεια, για την ακρίβεια, δεν υπάρχει τίποτα άλλο πέρα από αυτήν.
Είμαστε υπεύθυνοι για όσα κάνουμε ή όσα αφήνουμε να γίνουν. Υπάρχουν άμεσες αλλά κι έμμεσες ευθύνες. Το τί θα σκεφθώ, τί θα πω, πώς θα συμπεριφερθώ, τί θα επιλέξω αφορά τις άμεσες. Όταν γίνεται κάτι δίπλα μου ή στον κόσμο μου μα εγώ κάνω σα να μη συμβαίνει τίποτα δε σημαίνει ότι δε με αγγίζει, αλλά ότι προσποιούμαι πολλές φορές πως δεν μπορώ να κάνω κάτι, κι έτσι αρνούμαι ύπουλα τις έμμεσες ευθύνες μου για τη ζωή μου και τη ζωή των συνανθρώπων μου.
Σε έναν κόσμο που κατέληξε να γίνει ένα παγκόσμιο χωριό, όπου η δύναμή μας ταυτίζεται με την αδυναμία μας να επηρεάσουμε το γίγνεσθαι, η ενεργητική στάση που μπορούμε να επιδιώξουμε μοιάζει να γίνεται παράδοξο, παράδοξο που μας λέει ταυτόχρονα πως αξίζει ο κόπος μα και πως δεν αξίζει. Χαρά σε όσους μπορούν να πουν ότι θα μείνουν παθητικοί δέκτες της πραγματικότητας που λίγο λίγο μας συνθλίβει. Για όσους δεν μπορούν να κάνουν άλλο από το να χτυπήσουν τα κεφάλια τους στον τοίχο, έχω να πω ότι όσοι κι αν χάσουν τη ζωή τους, όχι γιατί πεθαίνουν αλλά γιατί αναλίσκονται, στα μάτια τα δικά μου φανερώνονται ως τα υγιέστερα κύτταρα της ανθρωπότητας. Πολλοί χάνονται μα σταδιακά μια τρύπα δημιουργείται, μια ρωγμή. Είμαι σίγουρος ότι στην άλλη πλευρά του τοίχου ρέει κιόλας βαθυκόκκινο το αίμα ποτίζοντας με αυτό τον τρόπο το χώμα μπρος του, ένα χώμα που σίγουρα έχει πολλά κι όμορφα λουλούδια, δείγμα μόνο του πόσο δυνατή είναι η ζωή.
Τα τελευταία χρόνια έχω δώσει μεγάλη έμφαση στην προσωπική αλλαγή η οποία γίνεται προπομπός μιας μεγαλύτερης. Είναι δύσκολο να καταλάβει ο ανθρώπινος εγκέφαλος πως, ενώ τα πράγματα φαίνεται να μην αλλάζουν, παρόλα αυτά βρίσκονται μόνιμα σε διαρκή αλλαγή. Λέμε ότι ο κόσμος δεν αλλάζει κι αν αλλάζει πάει από το κακό στο χειρότερο, κι όμως, ο κόσμος αλλάζει και η ροπή της αλλαγής αυξάνει. Το ζήτημα είναι να του δώσουμε την κατεύθυνση που θέλουμε, αυτή που πιστεύουμε ότι αξίζει να πάρει.
Το διάβασμα, τα ταξίδια, οι συζητήσεις, τα βιώματα, με βοήθησαν να αντλήσω ερεθίσματα, να τα φιλτράρω, να καταλάβω και να κατανοήσω όσα δεν ήξερα πως υπήρχαν. Έγινα πιο συνειδητός απέναντι στον εαυτό μου και στη ζωή, προσπάθησα και προσπαθώ να με αλλάξω από τη ρίζα, τον τρόπο σκέψης, τον τρόπο ομιλίας, τη στάση και τη συμπεριφορά μου απέναντι στους άλλους, έγινα καλύτερος άραγε, δεν νομίζω, όσοι με γνωρίζουν ξέρουν, μπορούν να το δουν, μα νιώθω διαφορετικός, τουλάχιστον διαφορετικός, και μαχόμενος. Όχι, δεν είμαι καλύτερος άνθρωπος από τότε που ήμουν έφηβος, ούτε πιο ευτυχισμένος, ειδικά το τελευταίο, αλλά τώρα ξέρω περισσότερα, τα έχω δει, είμαι πιο ώριμος, ίσως λίγο σοφότερος. Σταμάτησα να καταναλώνω προϊόντα ζωικής προέλευσης, έγινα σταδιακά βίγκαν, όχι γιατί είμαι πιο φιλόζωος από κάποιον που συνεχίζει να τρέφεται με αυτά, αλλά γιατί στο ερώτημα που είχα θέσει στον εαυτό μου απάντησα αποφασιστικά. Τα τρως γιατί τα χρειάζεσαι ή γιατί σε ευχαριστεί; Ναι, τα έτρωγα γιατί με ευχαριστούσε. Δεν το κάνω για την υγεία, άλλωστε για να είσαι βίγκαν και υγιής θα πρέπει να δίνεις μεγάλη προσοχή στο τί τρως, ίσως λιγάκι περισσότερη από κάποιον που τρώει τα πάντα, μα που πάλι δεν προσέχει. Το έκανα για ηθικούς λόγους, δίχως να πιέζω άλλους να με ακολουθήσουν απλά γιατί δεν μπορώ να είμαι 100 τοις εκατό βέβαιος για την κοσμοθεωρία μου και την ηθική που υιοθετώ. Είμαι 99 τοις εκατό βέβαιος κι αυτό μου αρκεί. Σταμάτησα το πορνό, απλά γιατί δε μου αρέσει η εμπορευματοποίηση του σεξ, γιατί δε θεωρώ υγιές για ένα άτομο να μοιράζεται την σεξουαλική του ζωή με αυτόν τον τρόπο. Κατανοώ τη σημασία του αρχαίου επαγγέλματος, ξέρω ότι υπάρχουν άτομα που έχουν ανάγκη από το να πάνε σε ένα πορνείο γιατί αλλιώς δε θα την πάλευαν κι ίσως γινόντουσαν και επιθετικοί, αλλά ποιο παιδί με σώας τα φρένας μπορεί να πει ότι θέλει να γίνει πορνοστάρ όταν μεγαλώσει; Είναι το ηλίθιο, πλην όμως λιγότερο κακό, σύστημά μας που ωθεί τον κόσμο σε λύσεις ακραίες σαν κι αυτή. Το να κάθομαι στο σπίτι μου και να παρακολουθώ ανθρώπους, που ούτε καν γνωρίζω, να το κάνουν, μου μοιάζει άρρωστο. Επίσης, παρουσιάζεται κάτι το οποίο απέχει από την πραγματικότητα του σεξ. Το σεξ κι ο έρωτας δεν είναι έτσι, ούτε εμείς οι ίδιοι είμαστε έτσι, η πραγματική ζωή διαφέρει από τα βίντεο και τις εικόνες στο YouPorn και στο YouTube, το TikTok και το Instagram. Άλλωστε, η συχνή παρακολούθηση του πορνό μας κάνει να επιθυμούμε το σεξ πιο έντονα, μας κάνει πιο σεξουαλικούς, κάτι το οποίο θεωρώ ότι μας αποσπά από άλλα σημαντικότερα της ζωής. Το σεξ είναι καλό και το έχουμε ανάγκη, ο έρωτας ακόμη περισσότερο, αλλά το μέτρο χρειάζεται παντού, όπως και η αυτογνωσία που σου λέει πόσο έχεις ανάγκη από το καθένα. Σταμάτησα το ποτό και τον καφέ, απλά γιατί δε μου αρέσουν, γιατί μέσα μου είδα καθαρότερα ότι αποτελούν κοινωνικές συμβάσεις που υπέγραψα δίχως καν να ρωτηθώ. Ναι, υποστηρίζω το μαγαζί που πάω, θα αγοράσω κάτι, αλλά αν δε σου αρέσει το ποτό ή ο καφές, τότε γιατί να τα καταναλώσεις; Άλλωστε ένας φυσικός χυμός, μια σόδα ή ένα τσάι αρκούν και με το παραπάνω, τόσο για τη στήριξη του χώρου όσο και του σώματός μας.
Μου αρέσει να κάνω ακραίες κι απότομες αλλαγές στη ζωή μου, είναι σα σεισμοί που μόνος μου προκαλώ. Πολλές φορές μου στοιχίζουν, είναι σαν αυτομαστιγώματα, αλλά ο πόνος μου θυμίζει πως παραμένω ζωντανός, ειδικότερα ο πόνος μπρος στη δημιουργία μιας καλύτερης εκδοχής του εαυτού κι άρα μιας καλύτερης εκδοχής και του κόσμου. Ας μη ξεχνούμε πως ο άνθρωπος είναι μιμητικό ον και πως με τη ζωή μας δίνουμε, συνειδητά ή μη, το θέλουμε ή όχι, ένα παράδειγμα για το πως θα μπορούσε κάποιος να ζήσει.
Και μετά από όλα αυτά, έρχομαι και στο θέμα που ήθελα να αναπτύξω, τον ηθικό καταναλωτισμό. Ζούμε σε ένα σύστημα που έχει ανάγκη την παραγωγή και την κατανάλωση. Αν σταματήσουν οι δυνάμεις αυτές, όλα γύρω μας θα καταρρεύσουν. Μου πήρε πολλά χρόνια για να αποδεχθώ αυτές του τις αλήθειες, αλλά μόλις το έκανα είδα πως υπάρχουν κι άλλοι δίοδοι. Αρχικά, υποστηρίζω τη συνειδητή και πιο ηθική ζωή. Πιστεύω ότι ο κόσμος μας θα γινόταν καλύτερος αν άμεσα γινόμασταν πιο συνειδητοί, αν εφαρμόζαμε ως άνθρωποι την ηθική που ο καθένας έχει αναπτύξει συνειδητά ή μη. Θα ήθελα πολύ ένα σύστημα δίκαιο κι ελεύθερο, αλλά δυστυχώς, κι αυτό προκύπτει από τις δυνάμεις της ζωής και την ανθρώπινη φύση μας, τα συστήματά μας στηρίζονται στην εκμετάλλευση, μια εκμετάλλευση που σφραγίζει μόνο τις μάχες των αντικρουόμενων ομάδων συμφερόντων. Δυστυχώς, η μια όψη των πραγμάτων, φανερώνει σχέσεις εξουσίας σε κάθε σχέση που μπορούμε να εξετάσουμε. Από την άλλη, πρέπει να έχουμε στο νου ότι κάθε μέρος έχει ανάγκη κι από τον άλλο. Ακόμη κι ο βασιλιάς έχει ανάγκη τους υπηκόους του. Στις ερωτικές μας σχέσεις, όσοι δίνουν περισσότερα συνήθως είναι πιο αδύναμοι. Στην οικογένεια, υπάρχουν κόντρες πέρα από την αγάπη. Βλέποντας τον κόσμο γύρω μας με τα μάτια του καλού, δυσκολευόμαστε να παραδεχθούμε ότι είμαστε πολλές φορές και τιποτένιοι, δυσκολευόμαστε να δούμε μέσα μας γιατί θα βρούμε και σκοτείνια, και κακία, μα ο άνθρωπος είναι και καλός και κακός, είναι για την ακρίβεια πολύ πιο σύνθετος από αυτά.
Το σύστημά μας, το μετακαπιταλιστικό ας πούμε, στηρίζεται στην εκμετάλλευση, αλλά δεν είναι καταδικασμένο στην αποτυχία. Αν αξιοποιήσουμε τις ιδέες μας και την ηθική, αν καινοτομήσουμε εισάγοντας τη συνειδητότητα, μπορούμε να του δώσουμε άλλο προφίλ. Ζητούμε περισσότερα, λες και είναι πάντα καλύτερο αυτό, σε έναν πλανήτη με πεπερασμένους πόρους. Αυτό μοιάζει αντιφατικό αλλά υπάρχει και μια άλλη οπτική. Μπορείς να πάρεις περισσότερα, αν και πάλι κενός θα παραμείνεις, αλλά δίχως να γίνεσαι αυτοκαταστροφικός, αρκεί να αξιοποιήσεις όσα νόμιζες πως δεν είχαν νόημα ως τώρα. Η ανάπτυξη των οικονομιών χαρακτηρίζεται από πιο σύνθετες δομές, από βελτιστοποιήσεις που δεν είχαμε φανταστεί πως μπορούν να προκύψουν, κι όμως, οι βελτιώσεις στα συστήματα, δεν έχουν ορατό ταβάνι, η ζωή στη γη έχει αναπτυχθεί, αλλά όχι τόσο όσο νομίζουμε, υπάρχει πολύς δρόμος μπρος μας. Για να πάμε προς τα εκεί, αρχικά θα πρέπει να επιδιώξουμε έναν πιο ηθικό καπιταλισμό, να μειώσουμε την εκμετάλλευση δημιουργώντας καλύτερες συλλογικές συνθήκες, να ενδυναμώσουμε τον άνθρωπο κι άρα την ανθρωπότητα, να τον απελευθερώσουμε από καταστροφικές εργασίες με ανεκδιήγητα ωράρια. Υπάρχουν πολλά ακόμη να γίνουν μα για να γίνουν χρειάζεται να γίνουμε πιο συνειδητοί και να ασκήσουμε πίεση εκεί όπου μπορούμε, στο μέτρο των δυνατοτήτων μας.
Είμαστε ταυτόχρονα παραγωγοί και καταναλωτές. Νοικιάζουμε τον εαυτό μας στον εκάστοτε εργοδότη και βάζουμε κρίσιμη ενέργεια στις διαδικασίες τους ώστε να παραχθεί προϊόν ή υπηρεσία. Το κέρδος τους κρύβει μέσα του τη μη πληρωμένη εργασία των συντελεστών παραγωγής. Όχι, το κέρδος δεν είναι το μπόνους του εργοδότη, είναι το αποτέλεσμα της σύγκρουσης δυνάμεων που τον ευνοεί. Ακόμη ως παραγωγοί εργασίας κακοπληρωνόμαστε και μοιάζει να αυτοκαταστρεφόμαστε. Οι ώρες ξεπερνούν κατά πολύ αυτό που μπορούμε να δώσουμε. Ο άνθρωπος έχει ανάγκη από χρόνο. Εδώ και εκατό χρόνια βασιλεύει το 8ωρο, το 40ωρο σε πενθήμερο, κι όλα αυτά για βασικούς μισθούς που δεν καλύπτουν ούτε καν τα βασικά, κι όμως, η παγκόσμια παραγωγή πλούτου έχει αυξηθεί κατακόρυφα κι έχει φτάσει σε δυσθεώρητα ύψη. Το να σου λέει κάποιος να γίνεις πιο αποδοτικός για να ανταμειφθείς περισσότερο είναι αντιστροφή της λογικής, είναι μια παράλογη απαίτηση απέναντι στον βιασμένο από την οικονομία παράγοντα εργασίας, το ανάποδο μόνο μπορεί να γίνει, να μειωθούν οι ώρες, να πληρωθούν καλύτερα, να πάρει η εργασία ανάσα, να αξιοποιήσει όχι τον περισσευούμενο χρόνο της, αλλά τη ζωή της. Είμαστε όλοι σύγχρονοι σκλάβοι. Είτε εργαζόμενοι, είτε εργοδότες, σπαταλούμε τις ζωές μας κυνηγώντας το χρήμα περισσότερο απ’ότι κυνηγούσαν οι πρόγονοί μας τα μαμούθ. Υπάρχει πρόβλημα διανομής του πλούτου κι όχι πρόβλημα δημιουργίας του. Αυτό είναι το βασικότερο.
Από την άλλη είμαστε και καταναλωτές, ψωνίζουμε καθημερινά όσα έχουμε ανάγκη κι άλλα τόσα και περισσότερα δίχως λόγο. Το σύστημα επιδιώκει με κάθε τρόπο να ενισχύει το καταναλωτικό μας προφίλ, το ξέρουμε ή όχι, κατά κύριο λόγο είμαστε καταναλωτές παρά πολίτες, περισσότερο καταναλωτές παρά άνθρωποι. Κι όμως, ο καταναλωτισμός μπορεί να πάρει άλλο δρόμο, να γίνει πιο συνειδητός και κατ’επέκταση πιο ηθικός, να γίνει τέτοιος που να γκρεμίζει και να ενισχύει συμφέροντα. Έχω καταλήξει πως η δύναμή μας ως καταναλωτές δεν είναι μικρή, αρκεί να οργανωθούμε. Κάθε αγορά που κάνουμε, είναι παράλληλα και μια ψήφος εμπιστοσύνης. Αγοράζοντας το ψωμί μου από αυτή την επιχείρηση, της δίνω δύναμη, της δίνω ώθηση, της δίνω πνοή ζωής. Ο άλλος φούρνος χτυπιέται έμμεσα, υποσκάπτεται η θέση του, κινδυνεύει, ίσως κλείσει. Το να έχουμε κριτήρια ηθικά όσον αφορά την κατανάλωση, φανερώνει μια κατανόηση του αληθινού μας συμφέροντος. Βλέπουμε κάτι που πουλιέται στα 5 ευρώ και κάτι που πουλιέται στα 8. Θα πάρουμε το φθηνότερο, αλλά τί γίνεται με τις αποδείξεις, ποιος επιχειρηματίας πληρώνει φόρους; Τι γίνεται αν παίρνοντας το φθηνό προϊόν ενισχύουμε έναν εργοδότη που δε φέρεται με το σωστό τρόπο στο προσωπικό του, έναν εργοδότη που κερδίζει εις βάρος της εργασίας πληρώνοντάς την ελάχιστα. Μας βομβαρδίζουν από παντού πως πρέπει να κοιτάμε το συμφέρον μας, δίχως όμως να μας δώσουν και την ευκαιρία να το αναλύσουμε για να το μάθουμε. Κοιτάμε το τώρα δίχως να δίνουμε τη σημασία που πρέπει στο μέλλον, μας νοιάζει ο κώλος μας δίχως να σκεφτόμαστε τα παιδιά μας, τις επόμενες γενιές, που τόσο λέμε ότι αγαπάμε και πως θέλουμε το καλύτερο γι’αυτές. Κι όμως, κάθε γενιά ζει εις βάρος της επόμενης, κι όσο φοράμε παρωπίδες, και δεν αναγνωρίζουμε πως είμαστε κύτταρα ενός μεγαλύτερου οργανισμού, όσο σκεφτόμαστε τον εαυτό μας ως άτομο απλά, δίχως να λαμβάνουμε τη συλλογικότητα υπόψη, τόσο τείνουμε να γινόμαστε αυτοκαταστροφικά κύτταρα. Ο ηθικός καταναλωτισμός είναι το μόνο μέλλον και πρέπει να τον φέρουμε όσο γρηγορότερα γίνεται στο παρόν μας.
Η ζωή είναι ήδη ανυπόφορη για τους πολλούς, πρέπει να βάλουμε ένα τέλος. Οφείλουμε απέναντι στον εαυτό μας, στη φύση και στη ζωή, να ανοίξουμε τα μάτια μας, να δούμε καθαρότερα όσα συντελούνται, όσα προκύπτουν από εμάς τους ίδιους άμεσα ή έμμεσα, να αναλάβουμε τις ευθύνες που μας αναλογούν, να γίνουμε συνειδητότεροι, να παίρνουμε αποφάσεις και να επιλέγουμε βάσει διαφορετικών κριτηρίων.
Όλα αυτά είναι πολιτική σε άλλο επίπεδο. Κατηγορούμε τις δημοκρατίες μας, τις φαύλες αυτές δημοκρατίες πως είναι μόνο κατ’όνομα τέτοιες, αλλά οι άνθρωποι δεν πρέπει να συμπεριφέρονται μόνο ως καταναλωτές αλλά κι ως πολίτες. Κάθε μέρα ψηφίζουμε, η ψήφος μας αφορά τις αγορές μας. Από που και γιατί θα πάρεις τον καφέ σου, το ψωμί σου; Σε τι θα αφιερώσεις την προσοχή σου; Σε ποιον θα δώσεις την ενέργειά σου;
Κατοικείς μέσα σου ή είσαι ζόμπι; Είσαι συνειδητός, είσαι εκεί;
Ο καπιταλισμός που μισείς είσαι εσύ, αν θέλεις να τον αλλάξεις, άλλαξε τον εαυτό σου, άλλαξε το μυαλό σου. Ενεργοποιήσου και μπες σε συλλογικότητες, δίχως να τους παρέχεις λευκή επιταγή. Να θυμάσαι πως δεν είσαι ούτε αδύναμος ούτε αβοήθητος. Ανέβα πιο ψηλά και δες καθαρότερα, σκάψε και φτάσε βαθιά αναζητώντας την ουσία των πραγμάτων.
Η ζωή αξίζει περισσότερο όταν πολεμάς, μην παραιτείσαι.
Ονειρεύομαι έναν κόσμο όπου οι άνθρωποι θα ξοδεύουν για να υποστηρίξουν το είναι τους κι όχι απλά το φαίνεσθαί τους. Έναν κόσμο όπου ο καταναλωτισμός γίνεται η δύναμή μας για να επηρεάσουμε τα πράγματα.
Στην άλλη μεριά του τοίχου κρύβονται όλα όσα θα μπορούσαν να υπάρξουν, απλά και μόνο γιατί τα ονειρευτήκαμε. Ας τον γκρεμίσουμε επιτέλους. Η ζωή δε σταματά να αναπτύσσεται. Πάρε θέση πριν πάρεις πόδι.
Στοχαστής 