Η αγάπη είναι μια δύναμη που τείνει να μας εξευγενίζει και να μας ανυψώνει, να μας διώχνει μακριά από τις λάσπες μέσα μας.
Δύσκολο να μιλήσει κανείς για την αγάπη, δίχως να υποπέσει σε λάθη, μα η προσπάθεια αξίζει γιατί μας βοηθά να αποσαφηνίσουμε μέσα μας όσα συγχέονται, όσα είναι περιπεπλεγμένα το ένα μέσα στο άλλο.
Έχω γράψει για τον έρωτα, για τη συντροφικότητα, στοχάστηκα επίσης και πάνω στο ζήτημα της αγάπης, μα θέλω τώρα να εμβαθύνω από τη μια, αλλά και να δώσω τη μεγάλη εικόνα αυτής της δύναμης που μας επηρεάζει τόσο όσο καμιά απ’την άλλη.
Λένε πως η μελαγχολία είναι η αξόδευτη αγάπη. Το φάντασμά της για την ακρίβεια που κάθεται πάνω στις πλάτες μας είναι που μας εξουσιάζει. Γιατί άραγε να είναι τόσο δύσκολη η αγάπη, γιατί να μην την αφήνουμε να μας πλημμυρίσει τις καρδιές, να μας δώσει πνοή ζωής, να μας γεμίσει;
Η απάντηση που έχω δώσει ως τώρα είναι απλή και διττή: δεν έχουμε μάθει να αγαπάμε. Δεν μάθαμε το πραγματικό νόημα της αγάπης. Ναι μεν μας το έχουν πει πολλοί και διάφοροι, αλλά όπως όλα τα σημαντικά πράματα στον κόσμο, ο μόνος τρόπος να την μάθουμε είναι μαθαίνοντάς την στην πράξη. Η θεωρία δεν αρκεί, κι αυτό το έμαθα στην πράξη. Δεν έχουμε μάθει τί πάει να πει αγάπη, και πώς να αγαπήσουμε εν τέλει.
Η αγάπη είναι ένα σύνολο αρκετών πραγμάτων. Είναι μια πυραμίδα που χωρίζεται σε επίπεδα. Είναι ένας κύκλος που εσωκλείει άλλους. Όλοι έχουν την ανάγκη της, περισσότερο το να την δώσουν παρά να την λάβουν, αλλά δεν ξέρουν τί να δώσουν στον συνάνθρωπό τους ή τί να περιμένουν, κι έτσι δίνουν πράγματα και τα ονομάζουν λανθασμένα κύματα αγάπης.
Μπορεί να υπάρξει αγάπη χωρίς τον σεβασμό; Μπορεί να υπάρξει αγάπη χωρίς αποδοχή άνευ όρων; Μπορεί να υπάρξει αγάπη εκεί όπου υπάρχει ασύμμετρος και κακός εγωισμός;
Η αγάπη για να είναι αγάπη έχει την ανάγκη να πηγαίνει χέρι χέρι με τον σεβασμό, με την αποδοχή, με την προσοχή στο υποκείμενο της αγάπης. Για την αγάπη μας μίλησαν πολλοί και καλύτερος όλων στάθηκε ο ίδιος ο Ιησούς, ή όποιος τέλος πάντων έχει γράψει τα λόγια που λέγεται ότι είπε. Η ιδέα της αγάπης, μπορεί να είναι πιο αρχαία αλλά οι παραβολές που έφτασαν στα αυτιά μας, αυτές είναι που μας τη δίδαξαν και μου μας την έσπειραν στο κεφάλι.
Η αγάπη όμως πάνω απ’όλα είναι μια κατάφαση, ποτέ άρνηση, θέλει το χρόνο της για να ενδυναμώσει κι ας ξετυλίγεται σε μια μονάχα στιγμή. Χρειάζεται τη γνωριμία, το θάρρος, την ειλικρίνεια. Χρειάζεται την, σε βάθος, επικοινωνία. Χρειάζεται καλές κι ευγενικές προθέσεις. Έχει ανάγκη από οικειότητα, γνώση και σοφία. Η αγάπη απαιτεί και τον χρόνο μας, και τις δυνάμεις μας, για να μπορέσει να πει κάποιος ότι αγαπά οφείλει να διεκδικεί κάθε μέρα, κάθε μέρα να ρίχνεται στη μάχη, δεν μπορεί να θεωρήσει κάτι δεδομένο, έναν άνθρωπο ή μια σχέση.
Το πιο δύσκολο πράγμα στον κόσμο είναι να αγαπούμε, όμως όταν το κάνουμε στην πράξη κι όχι απλά με λόγια, γίνεται αυτομάτως και το πιο εύκολο.
Ο άνθρωπος είναι μια φυσική μηχανή που αποτελείται από σάρκα και ενέργεια. Είναι ένα μικρό θαύμα της φύσης πλημμυρισμένο από αίμα και νερό. Μέσα του διεκπεραιώνονται ένα σωρό διαφορετικές χημικές αντιδράσεις, αντιδράσεις που επηρεάζουν το σώμα αλλά και που επηρεάζονται από τον εγκέφαλό του, τον τρόπο σκέψης του. Τοποθετεί μασουλώντας τροφή στο στομάχι, μετατρέποντας την ενέργεια αυτή σε ζωτική ενέργεια για όλες του τις λειτουργίες. Κατοικείται στο κεφάλι του από διάφορους εαυτούς που έρχονται και φεύγουν σαν τα κύματα του ωκεανού, μια που γεννιούνται, μια που πεθαίνουν, ηλεκτρικές οντότητες ας πούμε, σχηματίζονται μέσα στον εγκέφαλο δημιουργώντας ένα αυτόματο, τη συνείδηση. Η συνείδηση αυτή, με το ποτάμι των εαυτών της, ένα βίντεο αυτοεικόνων, παίζει μπάλα μέσα μας, δίνει εντολές στα δάχτυλά μου μια να πατάνε το π, μια να πατάνε το ε. Ο άνθρωπος όπως τον περιέγραψα είναι φτιαγμένος από τη φύση την ίδια, και είναι η φύση η ίδια, που μέσα από τα μάτια μας μαθαίνει τον εαυτό της.
Η αγάπη έρχεται και δένει αυτή τη διαδικασία ως αναγκαία συνθήκη, ως το τσιμέντο της ύπαρξης της συνειδητής ζωής που την συσπειρώνει, την θεριεύει, την θεοποιεί.
Ο άνθρωπος για να είναι άνθρωπος, ένα ον που σταμάτησε απλώς να είναι ζώο αλλά εξελίχθηκε λόγω της νοημοσύνης του, έχει ανάγκη αυτή τη δύναμη που ακούει στο όνομα της αγάπης. Είναι η αγάπη αυτή που μας βοήθησε να ξεφύγουμε από τα χαμηλότερα επίπεδα ύπαρξης, όχι γιατί ήταν καθοριστική από μόνη της, αλλά γιατί έδειξε στο ζώο που ήμασταν κάποτε ότι η συνεργασία είναι πάνω από τη σύγκρουση και την έχθρα.
Ο άνθρωπος ως άνθρωπος είναι αυτός και το εγώ του, το μαϊμουδάκι μέσα του. Όμως, δε θα μπορούσε το ον αυτό να γίνει άνθρωπος αν δεν είχε προκύψει μια βιολογική βάση μέσα του που να τον ωθεί προς τη συνεργασία. Για να μπορέσει το μωρό να γεννηθεί, χρειάζεται ταυτόχρονα μια πράξη ερωτική, ή σωστότερα σεξουαλική, αλλά παράλληλα και μια πράξη φροντίδας. Αν δεν υπάρξει το σπέρμα για να γονιμοποιήσει το ωάριο, αν δεν υπάρξει η θαλπωρή για να στηρίξει τη ζωή στα πρώτα της βήματα, τότε δεν υφίστανται συνθήκες για κάτι νέο. Είναι γραμμένη εδώ και πολλά δισεκατομμύρια χρόνια στο DNA μας η προτροπή που μας ωθεί στην επιβίωση, στην αναπαραγωγή και στην κυριαρχία. Σαν κύκλοι που περιστρέφονται γύρω από τους εαυτούς τους η ζωή δημιούργησε έναν κώδικα που την βοήθησε με τη σειρά του ώστε αυτή να ευδοκιμήσει αφού πρώτα επιβίωσε και αναπαράχθηκε.
Η ανθρωπότητα ολάκερη δεν είναι παρά μια συγκεκριμένη μορφή της ζωής που κατάφερε να εξελιχθεί γρηγορότερα από τις άλλες μορφές της. Όταν λέω πως οι άνθρωποι είμαστε αδέρφια, και πως έχουμε για ξαδέρφια τα ζώα γύρω μας, δεν λέω κάτι ανόητο αλλά κάτι που έχω σκεφτεί σε βάθος κι ας ακούγεται ως τέτοιο.
Για να ευδοκιμήσει το είδος μας, έχει ανάγκη από κάποιες συγκεκριμένες συνθήκες, συνθήκες που θα μεγιστοποιήσουν τις πιθανότητες υπέρ του. Όπως ένα λουλούδι, όπως ένα ζώο, έτσι και ο άνθρωπος έχει ανάγκη από λίγο χώρο, από λίγο χρόνο για τον εαυτό του. Είναι καίριας σημασίας η ελευθερία, η τροφή για το σώμα και το πνεύμα, η συνύπαρξη με άλλους, η ασφάλεια, ο έρωτας. Όντας όμως εξελιγμένα όντα, έχουμε ανάγκη να ξεφύγουμε από τον βιολογικό μας σκοπό, που υπάρχει και ακολουθεί το επιβίωση – αναπαραγωγή – κυριαρχία, να θέσουμε οι ίδιοι και τον φιλοσοφικό μας σκοπό της ζωής. Συνήθως ο σκοπός που θέτουμε εμείς οι ίδιοι δεν έρχεται σε αντίθεση με τον βιολογικό κι αυτό γιατί, συνειδητά ή μη, δεν προσπαθούμε να του εναντιωθούμε, κάποιες φορές όμως πάμε κόντρα στη φύση μας, δίχως αυτό να είναι καλό ή κακό, γιατί η κρίση του επαφίεται στο ίδιο το άτομο που αποφασίζει.
Το τελευταίο διάστημα, σκέφτομαι διάφορα πράγματα σχετικά με τον σκοπό της ζωής. Αρχικά ξέρω ότι ο βιολογικός με ωθεί προς τα κάπου. Από την άλλη, γνωρίζω ότι φιλοσοφικά δεν υπάρχει κάτι που μου επιβάλλεται και πως έχω την ελευθερία να επιλέξω. Ωστόσο, παρατηρώντας γύρω μα και μέσα μου, έχω αρχίσει να αναθεωρώ για αυτά που πίστευα έως τώρα. Μεγάλωσα με την ιδέα ότι ο άνθρωπος θα πρέπει να επιδιώκει να είναι ευτυχής. Αργότερα έμαθα πως ο στόχος οφείλει να είναι η ευδαιμονία, το να είσαι καλά μέσα σου, με τα δαιμόνιά σου, ό,τι κι αν σου συμβαίνει. Το διάστημα αυτό σκέφτομαι πως ούτε η ευτυχία, ούτε και η ευδαιμονία από μόνες τους αρκούν για τον σκοπό της δικής μου ζωής και ίσως και για άλλους. Έχω θέσει στο επίκεντρο της σκέψης μου τη συνειδητότητα. Η συνείδηση που εμβαθύνει, η κατανόηση που μεγαλώνει, τόσο για εμένα τον ίδιο, όσο και για τον κόσμο γύρω μου, γίνεται όλο και πιο δελεαστική ενώ παράλληλα αποκρυσταλλώνεται ως το υπέρτατο αγαθό της ζωής. Έχω αρχίσει να πιστεύω ότι είναι σημαντικότερο να είμαι συνειδητός, παρά ευτυχής, δίχως ωστόσο αυτά να έρχονται σε αναγκαία σύγκρουση. Η ευδαιμονία μπορεί να αποτελεί ένα μέσο, όπως και η ευτυχία, προς την εκπλήρωση του μεγαλύτερου κι απώτερου στόχου, που καθίσταται σκοπός και σχετίζεται με την κατανόηση του Όλου. Το Όλον δεν είναι παρά η ζωή στο σύνολό της.
Η αγάπη δε μου φανερώνεται ως σκοπός, αλλά ως μέσο για την επίτευξη του μεγάλου στόχου. Η ευτυχία είναι το πρώτο στάδιο. Η ευδαιμονία είναι το δεύτερο. Στο τρίτο όμως επίπεδο υπάρχει μονάχα η συνειδητότητα.
Το να είσαι ανοιχτός ώστε να μαθαίνεις από τη ζωή σου και να γίνεσαι σοφότερος, μπορεί να σε οδηγήσει πολλές φορές στον πόνο, μα αν τον κάνεις φίλο σου, αν περπατήσεις δίπλα του κι αν τον αφήσεις να σου μάθει όσα έχει για να σου διδάξει, μπορεί να κερδίσεις τόσο πολλά πράματα που ούτε που το φανταζόσουν. Οι συνθήκες γύρω μας, κι ο τρόπος σκέψης μας, θα καθορίσουν το αν θα είμαστε ευτυχείς ή και ευδαίμονες, μα σε βαθύτερο επίπεδο η κατανόηση της ζωής υπερνικά την όποια ευτυχία ή ευδαιμονία.
Η αγάπη, είναι η δύναμη που ωθεί δυο κόσμους ώστε αυτοί να γνωριστούν και να ενωθούν.
Όταν είμαι μόνος στον κόσμο, όταν δεν έχω επίγνωσή του, νιώθω φόβο και ίσως τρόμο. Χρειάζομαι θάρρος ώστε να ψάξω γύρω μου για πρόσωπα και πράγματα που θα μου προκαλέσουν το ενδιαφέρον, θάρρος για να προσεγγίσω το ξένο. Ο δυνατός είναι αυτός που απλώνει πρώτος το χέρι γιατί δεν ξέρει αν θα του το κόψουν ή αν θα του το σφίξουν.
Γνωρίζουμε τον άλλο άνθρωπο, αναπτύσσουμε μια σχέση, τη βασίζουμε στην ειλικρίνεια και τον αμοιβαίο αλληλοσεβασμό. Ποτίζουμε το λουλούδι της με ευγενείς προθέσεις επενδύοντας ταυτόχρονα χρόνο και ενέργεια, δημιουργούμε έτσι τις κατάλληλες συνθήκες για να αναπτυχθεί το αίσθημα της οικειότητας που με τον καιρό μετουσιώνεται σε έγνοια, συμπάθεια κι εν τέλει σε αγάπη.
Ο δρόμος της αγάπης, της πραγματικής αγάπης, είναι δρόμος δύσκολος, απαιτητικός, μα στρωμένος με ροδοπέταλα και τον έχουμε ανάγκη. Όλα όσα θα μας δώσει ο δρόμος αυτός, μπορούν να μας βοηθήσουν να πετύχουμε πιο εύκολα τους σκοπούς μας.
Αν αποκτήσουμε ποτέ σοφία, ίσως να έχουμε ήδη παντρέψει την κατανόηση με μια ζωή λουσμένη από αγάπη, και ποιος ξέρει, ίσως και να είμαστε ευδαίμονες παράλληλα.
Στοχαστής 