Γεννιέσαι ξυπνώντας και βλέπεις γύρω σου τον κόσμο αδυνατώντας να καταλάβεις τί συμβαίνει.
Αυτό είναι το ξεκίνημα του κάθε ανθρώπου, το πρώτο βήμα είναι ίδιο, ή σχεδόν ίδιο, για όλους. Το τι θα συμβεί από εκεί και ύστερα καθορίζεται από αμέτρητους παράγοντες όπως κι από την τύχη.
Μεγαλώνοντας αντλείς στοιχεία κι ερεθίσματα, δεδομένα που επεξεργάζεσαι και κάνεις πληροφορίες με στόχο να καταλάβεις λίγο παραπάνω τη ζωή. Η διαδικασία αυτή είναι μια λούπα δίχως τελειωμό. Βέβαια, κάποιοι φτάνουν στο σημείο να κοιμηθούν ξανά από ένα σημείο και μετά, συμβιβασμένοι με την πραγματικότητα που έχουν δημιουργήσει μέσα τους, και χωρίς τίποτα να μην τους ταρακουνάει, χωρίς κάτι να μπορεί να τους ξυπνήσει πάλι.
Πληροφορίες εις τη νιοστή. Χτίζονται μέσα στο κεφάλι μας αλγόριθμοι που χρησιμοποιούν μηχανική εκμάθηση και μας κάνουν ένα ενδυναμωμένο σύστημα της φύσης με μια τεχνητή νοημοσύνη, ανεπτυγμένη τόσο μέσα στο πέρασμα των χρόνων, πριν φτάσουμε οι ίδιοι να ανακαλύψουμε τρόπους ώστε να παίξουμε με αυτά τα εργαλεία στα σημερινά μας κατασκευάσματα.
Το σύστημα αυτό που’ναι ο άνθρωπος πατά σε μια ισορροπία ανεξαρτησίας κι αλληλοεξάρτησης με τα υπόλοιπα συστήματα, τους συνανθρώπους του. Κάθε σύστημα ωστόσο, αποτελεί έναν κόσμο ολάκερο φτιαγμένο μέσα στον εγκέφαλό του, κι έτσι, η οντότητα που αυτό είναι, είναι και η αρχή και το τέλος του. Η ζωή όλων μας είναι κατ’επέκταση ατομοκεντρική, και δε θα μπορούσε να’ναι κι αλλιώς, γιατί όλα όσα σκεφτόμαστε, όλα όσα νιώθουμε, συμβαίνουν μέσα μας, ακόμη και τις φορές που καταφέρνουμε να βγούμε σχεδόν έξω από το σώμα μας, τις στιγμές της έκστασης που αυταπατώμαστε.
Αυτό διαμορφώνει την πραγματικότητα, μια πραγματικότητα φτιαγμένη από άπειρες πραγματικότητες, ένας μέγα-κόσμος δημιουργημένος από μυριάδες μικρόκοσμους και των οποίων η σημασία αντιφατικά δηλώνει τα πάντα και το τίποτα. Η ζωή των άλλων έχει σημασία σίγουρα, αλλά ξεθωριάζει μπρος στη σημασία της ζωής, μου, σου, του. Κι αυτό δίνει τη σκυτάλη σε μια άλλη σκέψη που αφορά τη σχέση του ατόμου με το σύνολο και σε ένα ερώτημα που ακούει στο, πως χάνεται το εγώ στο εμείς;
Το σύστημα, ως σύστημα, είναι πολύπλοκο, περίπλοκο και διακατέχεται από επίπεδα ανάπτυξης. Τα κίνητρα που το τροφοδοτούν μπορεί να διαφέρουν, και διαφέρουν όντως, κάνοντάς μας διαφορετικούς, ξεχωριστούς. Η ζωή μας φανερώνεται χαοτική, μα ο κάθε ένας και η κάθε μια από εμάς καλείται να βάλει τα πράγματα σε τάξη, στο βαθμό που μπορεί. Αυτό δε μας απασχολεί για την ώρα ωστόσο γιατί είναι σημαντικότερο να δούμε πώς το άτομο κινείται μέσα στους άλλους.
Το άτομο είναι ένα δυναμικό σύστημα που αλλάζει συνεχώς με τρόπο που είναι απρόβλεπτος, κι αυτό που έως τώρα το σώζει από την τυραννία των κλασικών συστημάτων, κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών που δημιουργεί μονίμως. Αυτή του η αλλαγή το κάνει να χάνει τον βηματισμό του στο πέρασμα του χρόνου μιας και η συνείδησή του κάνει άλματα, πότε πότε, αφήνοντάς το μετέωρο μπρος στο ίδιο του το είναι. Αυτό καταδεικνύει ότι ο άνθρωπος, το σύστημα που αυτός είναι, δεν είναι ποτέ αλλά αενάως γίνεται. Οι φωτογραφίες και τα μηνύματά μας είναι υλικά των πεθαμένων εκφάνσεων των πρότερων εαυτών μας. Ο ίδιος ο εαυτός, κατεργάρικα αλλάζει μορφές και διαθέσεις. Αυτός που ήμουν όταν ξεκινούσα να γράφω, θα’χει στο τέλος του κειμένου αλλάξει κιόλας. Δεν είμαστε απλά συνείδηση αλλά συνείδηση εν ροή.
Εγώ, ήμουν ενώ γίνομαι.
Και ποιος κρύβεται πίσω από τις επιλογές μας; Οι πρότεροι εαυτοί μας που μας φτάσαν εδώ που φτάσαμε.
Η ζωή του ανθρώπου είναι ατομοκεντρική αλλά όχι μόνο, είναι και εγωκεντρική με μια διαφορετική σημασία όμως του εγωκεντρισμού. Το εγώ μας, ως σύνολο, παίρνει τις αποφάσεις έχοντας πληθώρα επιλογών, στην πραγματικότητα ή δεν υπάρχουν διλήμματα ή είναι όλα διλήμματα. Το εγώ χτισμένο με εικόνες, χρησιμοποιεί ως σύστημα κριτήρια τα οποία το βοηθούν στο να επιλέξει. Το αν το εγώ μας είναι εγωιστικό ή αλτρουιστικό καθορίζεται από τα επίπεδα ανάπτυξής του συστήματός του. Κι εδώ έγκειται ένα σημαντικότατο εμπόδιο της γλώσσας μας. Έχουμε δώσει αρνητική χροιά στον εγωισμό και θετική στον αλτρουισμό. Σε βαθύτερη ανάλυση όμως, το σύστημα, ό,τι κι αν επιλέξει, το οποίο καθορίζεται από τα κριτήρια που χρησιμοποιεί με βάση τις ιδέες του, αποβλέπει πάντα στο να πάρει κάτι, είτε υλικό είναι αυτό είτε πνευματικό. Μέσα μας πάντα υπάρχει μάχη αλλά όχι γιατί είμαστε καλοί ή κακοί, ούτε γιατί είμαστε εγωιστές ή αλτρουιστές, αλλά γιατί δυσκολευόμαστε να δούμε καθαρά, από λογικής άποψης και πάντα σε σχέση με τις ιδέες που μας διαμορφώνουν, αν το εγώ μας κερδίζει ή χάνει. Και το ακραίο που κάναμε είναι το κριτήριο αυτό να το δαιμονοποιήσουμε ενώ είναι το κυριότερο και που προκύπτει από την ίδια τη φύση και τους νόμους της.
Δεν ξεπλένω τον εγωισμό, απλά λέω ότι όλα, λίγο έως πολύ είναι εγωιστικά, αρκεί να δημιουργήσουμε χώρο για τον καλό, θετικό, υγιή ή και λογικό, εγωισμό, χωρίς να αναγκαζόμαστε να τον ονομάζουμε αλτρουισμό. Δεν υπάρχει ανιδιοτέλεια αλλά μια ηλίθια ιδιοτέλεια στον άνθρωπο και μια σοφή, μια παράλογη και μια λογική. Το σύστημα και τη συνείδηση που το διακατέχει τα ονομάσαμε εγώ κι όχι αυτός, όχι άλλος. Αναφερόμαστε στο άτομό μας βάσει αυτού, του εγώ.
Ο άνθρωπος, πάντοτε παίρνει κάτι από τις επιλογές του, ακόμη κι όταν αυτό δε φαίνεται. Αυτό δεν τον κάνει μη εγωιστή, αλλά πιο σοφό, καλύτερο και λογικότερο. Μπορούμε να συνεχίζουμε να τον λέμε αλτρουιστή αλλά θα πρέπει να παραδεχθούμε ότι κάτι κερδίζει όντας τέτοιος.
Ο κακός εγωισμός μας ωθεί να πατήσουμε επί πτωμάτων για να σκαρφαλώσουμε στην κοινωνική ιεραρχία, μας κάνει ανταγωνιστικούς για ένα κομματάκι ψωμί που μόλις πάρουμε αρχίζουμε να νιώθουμε δυσφορία, γιατί μέσα μας ξέρουμε ότι το πήραμε με λάθος τρόπο και οι τύψεις αρχίζουν να μας διακατέχουν. Αν δεν κάνουμε κάτι για να αλλάξουμε τη δυσφορία, σιγά σιγά τη συνηθίζουμε, βάζοντας τις τύψεις κάτω από το χαλάκι, γινόμαστε έτσι πιο απάνθρωποι και στεκόμαστε περισσότερο στο πόδι που δεν πατά στον κύκλο της πανανθρώπινης κοινής μας φύσης αλλά έξω από αυτόν.
Ο καλός εγωισμός, εν αντιθέσει, μας δείχνει ότι για να νιώθουμε καλά και να φτάσουμε μακριά αξίζει να συνεργαζόμαστε, να πιανόμαστε χέρι χέρι και να βοηθάμε ο ένας τον άλλο. Μπορεί να μη φτάσουμε πιο γρήγορα, θα φτάσουμε όμως μακρύτερα και δε θα χάσουμε τον εαυτό μας, παραμένοντας άνθρωποι κι ίσως γίνουμε στην πορεία και Άνθρωποι με άλφα κεφαλαίο. Δε θα γνωρίσουμε τη γεύση των τύψεων και θα πατάμε γερά στον κύκλο όλων των ανθρώπων, στον κοινό χώρο που βρίσκεται από’να ποδάρι κάθε ανθρώπου, στηρίζοντας το βάρος μας στο καλό μας πόδι.
Από τον εαυτό μας κι από τους άλλους. Από τις σχέσεις, το κομμάτι εργασίας και τον εθελοντισμό. Από την απλόχερη βοήθεια, την καλοσύνη και την ευγένεια. Από τα πάντα ο άνθρωπος κερδίζει, φτάνει να αναπτυχθεί αρκετά ως ον για να βλέπει καθαρότερα το συμφέρον του, ένα συμφέρον που μπορεί να μην ταυτίζεται ακριβώς με το συμφέρον του άλλου αλλά σίγουρα μπορεί να πάει παράλληλα προς μια κατεύθυνση, δυσδιάκριτη, αλλά σταθερή.
Η απάντηση στην ερώτηση είναι διττή: και εγώ και εμείς. Αρκεί το εγώ να μην είναι τυφλό και αυτοκαταστροφικό, κατ’ουσίαν παράλογο. Κι αρκεί το εμείς να μας συμπεριλαμβάνει όλους κι όχι απλώς μια, δυο, τρεις ή χίλιες τρεις, ξέχωρες ομάδες. Να’ναι ο άνθρωπος το εγώ και το εμείς η ανθρωπότητα.
Η κύρια ευθύνη μας είναι ο εαυτός μας αλλά μέσα στο πεδίο ευθυνών μας είναι κι ο κόσμος ολόκληρος. Ας αναλάβουμε τις ευθύνες για να δούμε πόσο πιο γευστική κι όμορφη γίνεται η ζωή. Η μεγαλύτερη κατάρα δεν είναι να μη ζεις αλλά να παρασιτείς δίχως να το καταλαβαίνεις ενώ παράλληλα νιώθεις πως πνίγεσαι μέσα σε μια κουταλιά νερό.
Ο άνθρωπος που βουτά στα νερά για να σώσει έναν άλλο δεν είναι τρελός, ούτε παράλογος, είναι λογικός γιατί φανερώνει έμπρακτα με πράξη καλοσύνης τη σοφία που κατάφερε να ξεκλειδώσει μέσα του, αρκεί βέβαια η κίνησή του να έχει την πιθανότητα να πετύχει. Το εγώ του αντλεί από την κίνηση πράγματα τα οποία δεν είναι εύκολο για μας να δούμε αλλά αρκούν για να τροφοδοτήσουν μια ψυχή που διψά για ουσία.
Στοχαστής 