Μελαγχολική Αισιοδοξία

Μέσος όρος ζωής 75-80 χρονάκια πάνω κάτω. Αυτό σημαίνει ότι οι μισοί θα ζήσουν λιγότερο, και κάποιοι θα πεθάνουν νέοι επηρεάζοντας τον μέσο όρο περισσότερο. Οι άλλοι μισοί θα πεθάνουν λίγο αργότερα. Αυτό έχουμε για τώρα. Πεπερασμένες ώρες. Κάθε δευτερόλεπτο που περνά έχει την αξία του. Και κάθε στιγμή είναι μοναδική.

Αναλογιζόμενος κανείς τον χρόνο, πως μπορεί να μην λυπάται; Όλος ο κόσμος με την ασχήμια του και την ομορφιά του, με τα καλά και τα στραβά του, κάποτε θα πάψει να υπάρχει γιατί θα πάψει να υπάρχει το υποκείμενο. Κάθε ένας που σβήνει, μαζί του παίρνει και τον κόσμο του ολόκληρο.

Αντικρίζοντας την κατάσταση της ζωής, όπως και σε όλες τις καταστάσεις, μπορεί να δει τα θετικά και τα αρνητικά της. Τα θετικά είναι πολλά κι άλλα τόσα είναι και τα αρνητικά. Και καλό είναι να γνωρίζουμε και τα μεν και τα δε. Είναι το πρώτο βήμα που χρειάζεται για να κατοικούμε όντως σε αυτόν τον κόσμο κι όχι σε έναν άλλο, παντελώς φανταστικό.

Το δεύτερο βήμα είναι να επιλέξουμε που θα επικεντρωθούμε, αν θα αφήσουμε στην άκρη τα θετικά κι ασχοληθούμε με τα αρνητικά ή το αντίθετο. Είναι ωστόσο ζήτημα επιλογής.

Τις περισσότερες φορές τα προβλήματα και τις δυσκολίες δεν τα επιλέγουμε, τα φορτωνόμαστε συνήθως από τους άλλους, δίχως ντε και καλά οι άλλοι να θέλουν το κακό μας. Ο κόσμος είναι έτσι όπως είναι περισσότερο λόγω αδιαφορίας κι έλλειψη συνειδητότητας. Κι ακόμη κι αν ο τρόπος αντιμετώπισης των όποιων προβλημάτων είναι ως ένα βαθμό επιλογή, αυτό δε σημαίνει ότι δεν μας επηρεάζουν ψυχολογικά.

Ο κόσμος μας είναι μέσα στα προβλήματα. Η ίδια η ζωή είναι το δυσκολότερο πράμα. Απλά και μόνο η ύπαρξή μας, πέρα των άλλων, σημαίνει ότι πονάμε. Και πονάνε όλοι ως ένα βαθμό, είτε μικρός είναι αυτός είτε μεγάλος. Είτε πλούσιος είσαι ή φτωχός, μαύρος ή λευκός, έξυπνος ή αφελής, έχεις γνωρίσει τη γεύση του πόνου. Βέβαια, αυτό δε σημαίνει ότι ο πόνος του ενός μπορεί να συγκριθεί με τον πόνο του άλλου, και σίγουρα υπάρχουν πολλοί άνθρωποι των οποίων τον πόνο ούτε που μπορούμε να τον διανοηθούμε. Η κοινή περιοχή όμως που ανοίγεται όντας ζώα τα οποία πονούν και χαίρονται είναι σημαντικότατη. Είναι σημαντική γιατί μας παρέχει τη δυνατότητα να συναισθανθούμε τους άλλους κι ως ένα βαθμό να τους καταλάβουμε. Και για τον λόγο αυτό δεν είναι ανθρώπινη η αδιαφορία απέναντι στους άλλους, κι όχι μόνο επειδή ξέρουμε πόσο άσχημος είναι ο πόνος εν γένει αλλά γιατί σε βαθύτερη ανάλυση στα μάτια των άλλων βλέπουμε και τον εαυτό μας.

Ο τρόπος διευθέτησης των όποιων δυσκολιών εναπόκειται στον καθένα και την καθεμιά μας. Εξαρτάται τα μέγιστα από τις πλάτες μας. Άλλος χάνει το γατί του κι αυτοκτονεί, αλλουνού ξεκληρίζεται η οικογένεια και παρόλα αυτά καταφέρνει να σταθεί ξανά στα πόδια του. Σεβαστός όμως πρέπει να γίνεται κι ο ένας κι ο άλλος. Αλλά δεν πρέπει να παραβλέψουμε το γεγονός ότι προβλήματα έρχονταν, έρχονται και θα έρχονται κι αυτό σημαίνει ότι πρέπει να ενδυναμώσουμε τον εαυτό μας ο καθένας ώστε να είναι και σε θέση να τα αντιμετωπίσει. Πέρα όμως από αυτά, που ακούγονται ίσως και τετριμμένα, είναι πραγματικά δύσκολο να είσαι ψυχικά υγιής. Κάθε εποχή έχει τα δικά της, οι άνθρωποι του παρελθόντος είχαν άλλες δυσκολίες κι άλλες χαρές, εμείς αντίστοιχα έχουμε τα δικά μας, στο μέλλον προβλέπεται ότι οι άνθρωποι θα έχουν λύσει πολλά από τα σημερινά προβλήματα αλλά θα προκύψουν νέα κι ότι επίσης θα ψυχαγωγούνται με διαφορετικό τρόπο. Έτσι πάει αυτό. Θα είναι άραγε ο άνθρωπος ποτέ σε θέση να φτάσει την ψυχική υγεία και την ωριμότητα που έρχεται σαν απαύγασμά της;

Στα μέτρα των δυνατοτήτων του θεωρώ ότι θα το κάνει, αλλά θα πρέπει εδώ να πούμε ότι η ίδια η υγεία είναι ένα ιδεατό. Λειτουργεί καλά ως στόχος μας. Δεν είναι μια κατάσταση στην οποία φτάνεις και τελείωσες. Σε κάποια φάση της ζωής σου μπορεί να’σαι υγιής αλλά αν αφεθείς για λίγο θα υποπέσεις. Το ίδιο στο σώμα, το ίδιο στην ψυχή. Το ίδιο στο άτομο, το ίδιο στην κοινωνία. Οι στόχοι όμως μας βάζουν σε κατεύθυνση, μας δίνουν και ώθηση, και έχουμε την αίσθηση πως ξέρουμε για τί πολεμάμε και προς τα πού πάμε.

Ψυχικά υγιής όμως δεν είναι κανένας. Όλοι έχουμε ως ένα βαθμό την τρέλα μας, κάπου εθιζόμαστε, είτε καλός ο εθισμός όπως η γυμναστική και το διάβασμα, είτε κακός όπως το τσιγάρο και ποτό. Η ψυχική υγεία χρειάζεται μια ισορροπία, μια προσωπική ωστόσο ισορροπία που θα πρέπει να βρει ο καθένας για τον εαυτό του. Κι αν διαβάζεις όλη μέρα, αν το σώμα ατονεί, ξέρεις ότι το παρακάνεις. Κι αν γυμνάζεσαι κι έχεις το τέλειο σώμα, αν άφησεις το μυαλό να ατροφήσει, τότε μυρίζεις σήψη.

Ο άνθρωπος είναι ένα δοχείο συναισθημάτων. Σήμερα του ρίχνεις φόβο, αύριο ίσως πάρεις οργή. Μια ζωή του βάζεις πόνο κι αυτός εκρέει κατάθλιψη. Κι οι συνθήκες της ζωής μας είναι τέτοιες που δεν επιτρέπουν σε κανέναν να είναι τελείως καλά. Γιατί ακόμη κι αν όλα τα έχει βολεμένα, και μόνο που είναι άνθρωπος και μπορεί να συναισθανθεί, ζώντας ανάμεσα σε άλλους κι αντικρίζοντας τον πόνο στα μάτια τους, δεν μπορεί να χαρεί τη ζωή του όσο θα μπορούσε αν όλα για όλους πήγαιναν καλά. Για αυτό, στόχος μας ως κοινωνία πρέπει κι αξίζει να είναι να βοηθάμε όλο το σύνολο να ανέβει, κι όχι να ευνοούμε μερικούς, γιατί αυτή η συμπεριφορά είναι αντιφατική ως προς το κοινό καλό του συνόλου, το οποίο είναι το ιερότερο πράγμα.

Αμέτρητος πόνος από τη μια που οδηγεί στην μελαγχολία, την οποία είναι δύσκολο να αποφύγουμε, επιλογή της θέασης της ζωής από την άλλη. Αισιοδοξία ή απαισιοδοξία; Μήπως ρεαλισμός; Υπάρχει όμως ο ρεαλισμός από μόνος του;

Ο ρεαλισμός είναι η βάση. Το να δεις τα πράγματα όσο καθαρότερα μπορείς και να ξέρεις τι γίνεται, ποια τα θετικά, ποια τα αρνητικά. Είναι κι ο ρεαλισμός στόχος μας, ώστε να αποφασίσουμε αργότερα που θα επικεντρωθούμε. Το να επιλέξεις την αισιοδοξία, πατώντας γερά όσο το μπορείς στον ρεαλισμό, είναι η σοφότερη επιλογή. Όχι γιατί τα πράγματα θα πάνε καλά, αλλά επειδή αν επιλέξεις να έχεις καλές προσδοκίες, αν φτάσεις στο σημείο να πιστεύεις στο καλό μέλλον, τότε η πιθανότητα να βάλεις το χεράκι σου και να ευνοήσεις τις συνθήκες υπέρ του είναι μεγαλύτερες. Καθιστείς έτσι τον εαυτό σου άγγελο του καλού, χρησιμοποιώντας την αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Αν, αντ’αυτού, επιλέξεις την απαισιοδοξία, στηρίζεται ή όχι αυτή στον ρεαλισμό, τότε σκάβεις τον λάκκο σου με τα δόντια σου. Κι ίσως και τον λάκκο όλων μας.

Η Ανθρωπότητα έχει ανάγκη να προσανατολιστεί στο καλό. Και το καλό στην απλούστερη μορφή του είναι ο περιορισμός του αληθινού πόνου των ανθρώπων. Φτάνει ο τόσος πόνος πια, ο ανούσιος κι αστόχαστος.

Η σοφότερη επιλογή μας είναι η αισιοδοξία, μια αισιοδοξία που πατά γερά στην πραγματικότητα κι επιλέγει να κυνηγήσει την πιθανότητα ενός καλύτερου κόσμου. Ακόμη κι αν ο άνθρωπος είναι διαποτισμένος με ανύποτο πόνο, ακόμη κι αν είναι μελαγχολικός, δεν παύει να αξίζει η οπτική της αισιοδοξίας.

Ο ήρωας της σημερινής εποχής δεν είναι αυτός που κάνει κάτι σπουδαίο στα μάτια των άλλων, αλλά αυτός που καταφέρνει να μη χάσει τον εαυτό του, αυτός που μαθαίνει να αντιμετωπίζει τις δυσκολίες και τα προβλήματα που πάντοτε ανακύπτουν. Γιατί το σπουδαιότερο είναι να συνεχίζεις να ζεις, κι αυτό γιατί είναι προϋπόθεση για όλα τα άλλα.

Χίλιες φορές θα το πω: ζω σημαίνει ελπίζω. Η μελαγχολική αισιοδοξία που με διακατέχει ευελπιστώ να μετουσιωθεί, παρέχοντάς μου ώθηση, στη συμβολή των μέγιστων για την μακροημέρευση κι ευζωία της Ανθρωπότητας.