Σοφή Αντίσταση

Η ζωή είναι πολλά πράγματα μαζί κι έτσι έχει αμέτρητα χαρακτηριστικά. Ένα από αυτά αφορά την εκμετάλλευση που ορίζει σε μεγάλο βαθμό τις ζωές μας.

Οι λογής λογής διαφορές μας μάς δίνουν τη δυνατότητα να ασκήσουμε πίεση λόγω δυνάμεων και προτερημάτων έναντι των άλλων, καταφέρνοντας έτσι μέχρι και να τους εκμεταλλευόμαστε αλλά και να πέφτουμε θύματα της εκμετάλλευσης. Εύλογα μπορεί κάποιος να πει ότι είμαστε θύτες μα και θύματα του ίδιου μας του εαυτού ως Ανθρωπότητα.

Κι επειδή ανάμεσα στον ανταγωνισμό και τη συνεργασία διαλέγουμε κατά κόρον τον πρώτο, θέτουμε τις κατάλληλες συνθήκες ώστε να αναπτυχθούν καταστάσεις αδικίας.

Η εκμετάλλευση, λοιπόν, δικαιολογεί την όποια αντίσταση, κι η αντίσταση με τη σειρά της αποτελεί ηθική υποχρέωση του ατόμου απέναντι στον εαυτό του. Βλέπουμε πως ο άνθρωπος έχει το δικαίωμα στην εξέγερση γιατί είναι πολλά αυτά που τον πνίγουν και τείνουν να του ροκανίζουν το μπόι.

Ας μην ξεχνάμε άλλωστε πως αναγκαία προϋπόθεση ώστε να αναπτυχθεί η ζωή και να ευδοκιμήσει, δεν είναι μόνο οι συνθήκες που θα της δώσουν τα μέσα αλλά και η ίδια η ελευθερία που ξεκλειδώνει χώρους και προοπτικές. Ο άνθρωπος έχει το δικαίωμα να ζήσει ελεύθερος.

Ποιες είναι οι μορφές αντίστασης όμως που μπορούμε να αξιοποιήσουμε;

Υπάρχουν δυο κύριοι δρόμοι εδώ. Ο ένας αφορά τη βίαιη αντίσταση κι ο άλλος τη μη βίαιη. Σύμφωνα με τον Καμύ, ο άνθρωπος οφείλει να εξεγείρεται και να ασκεί στο ύστατο σημείο μέχρι και βία, αποδεχόμενος όμως έτσι, ότι ασκώντας βία είναι σε θέση και να τη δεχτεί, κι αν φτάνει στο σημείο να σκοτώσει, τότε μπορεί και να σκοτωθεί.

Ο Τολστόι από την άλλη, μέσω της αβίαστης δράσης του, μας προτρέπει να αντισταθούμε χωρίς την άσκηση βίας, ακόμα κι όταν είμαστε θύματα αυτής. Την προτροπή του ακολούθησαν επιτυχημένα ο Γκάντι κι ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Πόσο εύκολο όμως είναι αυτό;

Για τη μη βίαιη αντίσταση χρειάζεται ισχυρή ηγεσία που στο πρόσωπό της να ενώνει τους ανθρώπους για έναν υψηλό σκοπό κάνοντας χρήση κάποιων μέσων, ένα από τα μέσα αυτά μπορεί να’ναι η αβίαστη δράση.

Όταν όμως λείπει αυτή η ηγεσία, ή ακόμη κι όταν υπάρχει αλλά δεν ενστερνίζεται αυτό το δόγμα, η οργή του ανθρώπου, μιας ομάδας ή ολόκληρης της κοινωνίας διοχετεύεται κι εκφράζεται με κάθε μορφή. Φτάνει ευκολότερα δηλαδή στη χρήση βίας.

Σε έναν κόσμο που σιγά σιγά ξυπνάει, με μια συνειδητότητα που αυξάνεται, η χρήση βίας για τη δίκαιη αντίσταση ίσως μπει στο κάρδο της ιστορίας. Κι αυτό γιατί η οργή που αφήνουμε πολλές φορές να μας κυριεύσει γίνεται ένας δεύτερος δυνάστης μας φέρνοντάς μας κοντύτερα στον γκρεμό της ανυπαρξίας. Γι’αυτό και οφείλουμε επίσης να αντιδρούμε άμεσα σε κάθε νέα βίαιη κατάσταση απαιτώντας για παράδειγμα την κατάπαυση πυρός.

Αν καταφέρναμε να τιθασεύσουμε κάποια συναισθήματα κι ενορμήσεις, όχι να τα ακυρώσουμε, μόνο να τα καταλάβουμε και να τα ελέγξουμε κάπως καλύτερα, θα μπορούσαμε άραγε αντί για τον ανταγωνισμό που επιλέγουμε σχεδόν πάντα κι ασυναίσθητα, να προτιμούσαμε τη συνεργασία; Θα μπορούσαμε αν βελτιώναμε την παιδεία, άρα τη συλλογική μας συνείδηση, να επικεντρωνόμασταν στις ομοιότητές μας, στην κοινή μας βάση που μας κάνει όλους ανθρώπους με αξία; Οι δυνάμεις και τα προτερήματά μας τότε θα αξιοποιούνταν για το κοινό καλό κι όχι για ένα τυφλό προσωπικό συμφέρον της μιας στιγμής ή της μιας μέρας. Πέρα από τον κλειστόμυαλο εγωισμό μας υπάρχει ένας αγνότερος εγωισμός που τον ονομάζουμε αλτρουισμό. Όντας αλτρουιστές, δεν επιδιώκουμε απλά το κοινό καλό, αλλά κι έναν ανώτερο εγωισμό του συνόλου.

Μέχρι να ασχοληθούμε επί της ουσίας με την παιδεία η οποία και θα λύσει πολλά από τα αχρείαστα προβλήματά μας, ας βρούμε τη δύναμη να επιλέξουμε τη σοφότερη αντίσταση απέναντι στο άδικο που δεχόμαστε. Αν δεν τη βρούμε, τι να κάνουμε, θα αρκεστούμε σε οποιαδήποτε αντίσταση εφόσον αυτή είναι δίκαιη…