Κοσμοβιβλίον

Αν έπρεπε να γράψουμε ένα βιβλίο για να το μοιράσουμε σε όλους τους ανθρώπους της γης, ένα βιβλίο τέτοιο που να κρύβει μέσα του σοφία χιλιάδων ετών και που να στοχεύει στο να τους διαφωτίσει σχετικά με το τι πάει να πει ζωή, τι είναι ο κόσμος, τι ο άνθρωπος και πως αξίζει να ζει κάποιος σε σχέση με τους άλλους του αδερφούς κι αδερφές, με τη φύση ολόκληρη και πάνω απ’όλα με τον ίδιο του τον εαυτό, τι θα περιείχε;

Ένα βιβλίο στο οποίο δε θα υπήρχε συγκεκριμένο δόγμα, δε θα ήταν ούτε θρησκευτικό, ούτε φιλοσοφικό, ούτε επιστημονικό, μα κάτι πάνω και πέρα από αυτά. Ένα βιβλίο στο οποίο θα παρουσιάζεται μια οπτική οικουμενική, συνδέοντας όλα όσα φτάσαμε να γνωρίζουμε, όλα όσα υποψιαζόμαστε, όλα όσα ελπίζουμε για το μέλλον μας ως Ανθρωπότητα αλλά κι ως κυττάρου του οργανισμού της Ζωής. Ένα βιβλίο που θα επιδίωκε να φτάσει όσο βαθύτερα μπορεί στην αλήθεια, μέσω μιας διαδικασίας συνεχών προτάσεων και ελέγχων, βασισμένων όλων στην παρατήρηση του κόσμου και του ατόμου αλλά και στη διαρκή ενίσχυση της φαντασίας του ανθρώπου, ώστε αυτός να προτείνει νέες ιδέες που προκύπτουν από άπειρες σκέψεις μπερδεμένες μεταξύ τους με ένα νήμα τόσο λεπτό, σχεδόν αόρατο, που ξεγελάει όποιον προσπαθεί να το διακρίνει.

Τι μορφή θα είχε; Πάνω σε τι θα βασιζόταν; Από που θα ξεκινούσε και που θα κατέληγε; Αν είχε αρχή, θα είχε και τέλος άραγε;

Ο κόσμος μας έχει ανάγκη από ένα βιβλίο το οποίο δε θα επιδιώκει να είναι το Ένα και Μοναδικό, αλλά θα μπορούσε να είναι αυτό το οποίο καταδεικνύει τα πράγματα με τρόπο τέτοιο που ακόμη κι αν κάποιος μπορούσε να διαβάσει μόνο ένα βιβλίο, θα ήταν αυτό, ώστε να τον βοηθήσει να κατανοήσει περισσότερο τη Ζωή, χωρίς να τον κρατά δέσμιό του, φυλακισμένο σε μια κοσμοαντίληψη μόνο, όπως κάνουν άλλα βιβλία τα οποία επικαλούνται τη Μια και Μοναδική Αλήθεια.

Ο Άνθρωπος ως σύστημα αναπτύσσεται ραγδαία προς μια κύρια κατεύθυνση, αυτή της Αυτοσυνείδησης. Ένα ζώο που άνοιξε τα μάτια του, άκουσε την πνοή του, είδε σιγά σιγά το περιβάλλον γύρω του, άκουσε τον χτύπο της καρδιάς του που του έδωσε ρυθμό ώστε να αρχίσει να βαδίζει προς την Αυτογνωσία. Ο Άνθρωπος, ως μια φλόγα ζωής, πατάει στα δυο του πόδια, κοιτάζει γύρω του, αντλεί ερεθίσματα με τις πέντε του αισθήσεις, τις επεξεργάζεται με τον νου, δημιουργεί πληροφορία από τα δεδομένα του, αξιοποιεί συναισθήματα και σκέψεις φτιάχνοντας ιδέες, αναπτύσσει θεωρίες που στοχεύουν στο να καταδείξουν τις πτυχές του κόσμου, φτάνει σε ψήγματα αλήθειας, κομμάτια οπτικής που συνενώνονται για να παρουσιάσουν μια βαθύτερη κατανόηση των πραγμάτων, μια αμιγή σοφία.

Η Ανθρωπότητα, ως οργανισμός, αποτελούμενη από αναρίθμητα κύτταρα ανθρώπων, που έρχονται και φεύγουν σαν τα κύματα, συσσωρεύει γνώση και δύναμη που την καθιστούν αυτόνομη και αυτοδιάθετη. Οι Επιστήμες είναι το δεξί της χέρι, οι Τέχνες το αριστερό, και στον εγκέφαλό της κατοικοεδρεύει η Φιλοσοφία. Σαν παιδί που παίζει με τις πλαστελίνες δημιουργεί και καταστρέφει μορφές και νοήματα. Κάπου κάπου όμως επινοεί κάτι που της αρέσει και το βάζει στην ακρούλα. Φτάσαμε εδώ που φτάσαμε επειδή κρατήσαμε μερικές ιδέες φτιαγμένες από εμάς αλλά που εν τέλει μας διαμορφώνουν πάραυτα.

Κάπου κάποτε υπήρχε η παρθενογέννηση, σήμερα περισσότερο ανακυκλώνουμε αυτά που οι πρόγονοί μας δημιούργησαν, και οι συνθέσεις μας είναι περισσότερο μίξεις στηριζόμενες στην έως τώρα γνώση. Βέβαια, παρθενογέννηση συνεχίζει να υπάρχει, αλλά έχει πάει σε άλλα επίπεδα, πολύ πιο αναπτυγμένα, που δεν μπορεί να τα φτάσει ο οποιοσδήποτε χωρίς την κατάλληλη εκπαίδευση. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι δε συνεχίζουμε να δημιουργούμε. Ίσως να μη δημιουργούμε από το μηδέν, αλλά με τα τόσα κομματάκια του παζλ που έχουμε στα χέρια μας, είμαστε σε θέση να φτάσουμε σε πολύ καλύτερες συνθέσεις απ’ότι έφτασαν οι άνθρωποι του παρελθόντος. Λύνοντας το παζλ σιγά σιγά, ενός παζλ που δεν ξέρουμε την τελική εικόνα, αρχίζουμε να αντιλαμβανόμαστε τι πάει να δείξει. Κι αν δεν φτάσουμε εμείς, ως γενιά, στην επίλυσή του, είναι πολύ πιθανό να φτάσει εκεί μια από τις επόμενες γενιές.

Η Ανθρωπότητα εξελίσσεται συνεχώς, η Ιστορία δεν κάνει κύκλους στάσιμους αλλά σπειροειδείς, κι αν εμείς, στο σήμερα, δεν είμαστε ικανοί να καταλάβουμε προς τα που πηγαίνει, αυτό δε σημαίνει ότι δε θα μπορούν να το αντιληφθούν και τα επόμενα κύματα ανθρώπων. Στην τελική, εμείς στο σήμερα, αξιοποιώντας όλη τη γνώση και τα εργαλεία που διαθέτουμε, δημιουργούμε τις συνθήκες και θέτουμε τα πλαίσια μέσα στα οποία, αν τα καταφέρουμε, οι επόμενες γενιές θα μπορέσουν να μεγαλουργήσουν.

Όσον αφορά το βιβλίο, δεν μπορεί να μην αναφέρεται σε ό,τι ξέρουμε ως τώρα, βάζοντάς του μια τάξη αλλά και σε ό,τι φανταζόμαστε, το οποίο αν και δεν είναι εύκολο να αποδειχτεί, η διαίσθησή μας μάς ωθεί στο να το συμπεριλάβουμε. Το βιβλίο του μέλλοντος που ίσως γραφεί στο παρόν θα αξιοποιεί το παρελθόν μας. Η Ανθρωπότητα έχει ανάγκη από κάτι που θα την ενδυναμώσει και που θα βασίζεται στις αλήθειες που’χει φτάσει, κάτι που θα της ανοίγει τα μάτια και τους ορίζοντες ώστε αυτή να μη χορεύει με μάτια κλειστά δίπλα από την άβυσσο της ανυπαρξίας.

Κανείς δεν μπορεί να πει, κανείς δεν το ξέρει, αν είναι όλο αυτό τόσο σημαντικό όσο ακούγεται. Αν έχει τόση σημασία να κρατήσουμε ή όχι την Ανθρωπότητα ζωντανή.

Μέσα στην απειρότητα του χρόνου και του χώρου, μέσα σε μια σούπα που βράζει, μέσα στην άγνοια και στο φόβο που προκύπτει, ποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι καταλαβαίνει, ότι ξέρει, ότι κατέχει την αλήθεια.

Η Ανθρωπότητα θα φτάνει διαρκώς στις δικές της νέες θεωρήσεις, βασισμένες όλες στα κύτταρά της και δε θα σταματήσει ποτέ την αναζήτηση, την εξερεύνηση που προκύπτει λόγω της περιέργειάς της.

Ο Άνθρωπος είναι ελεύθερος να επιλέξει την ύπαρξη ή την ανυπαρξία, τη συνέχιση ή το τέλος. Αν επιλέξει όμως την ύπαρξη, τότε επιλέγει ταυτόχρονα κι άθελά του τη συνέχιση. Τότε είναι που λαμβάνει την ευθύνη της ζωής του αλλά έμμεσα και την ευθύνη του κόσμου όλου. Κι αν η ευθύνη αυτή είναι τόσο βαριά που μοιάζει ασήκωτη, θα πρέπει να είμαστε ώριμοι αρκετά ώστε τουλάχιστον να προσπαθήσουμε να την αντιμετωπίσουμε. Η ζωή δεν είναι εύκολη, και κάθε της μέρα κερδίζεται σε μια μάχη, κομμάτι ενός αέναου πολέμου, καθιστώντας τη δώρο. Στο τέλος κάθε μέρας, αξίζει να σιωπούμε για λίγο και να την εξετάζουμε, να νιώθουμε ανακουφισμένοι που τα καταφέραμε και σήμερα, γνωρίζοντας ωστόσο ότι πολλοί αδερφοί κι αδερφές μας χάθηκαν μια για πάντα, κι αν τύχει και πίνουμε κρασί, να πιούμε ένα ποτήρι και στη μνήμη τους.

Η ελευθερία μας εν τέλει, γίνεται αυτή που μας δεσμεύει να δημιουργούμε συνεχώς. Τα όριά της είναι αυτά που ορίζουν τον χώρο κίνησής μας κι αφού οι περισσότεροι την επιλέγουν, αυτομάτως επιλέγουν και τον πόνο που συνεπάγεται αλλά και τις ανάπαυλες χαράς. Κάθε κύτταρο, συμβάλλει στο βαθμό που του αναλογεί αλλά και μπορεί, για τη διατήρηση και την ευδοκιμία της Ανθρωπότητας. Πως όμως παίρνονται αποφάσεις για το σύνολο όταν κάθε άνθρωπος είναι παράλληλα και μια ξεχωριστή οντότητα που επιδιώκει το συμφέρον της, ένα συμφέρον που πολλές φορές είναι κόντρα στο συμφέρον του συνόλου;

Κάπου εδώ υπεισέρχονται οι έννοιες της ομάδας, της κοινότητας, της ταυτότητας κι από το Εγώ πηδάμε στο Εμείς.

Όταν οι άνθρωποι επιλέγουν το δρόμο της συνεργασίας αντί του ανταγωνισμού, πρώτα και κύρια για να καλύψουν τα δικά τους θέλω, αλλά και αναγνωρίζοντας πως είναι πιθανότερο να τα επιτύχουν όντας μέλη ομάδας με παράλληλα συμφέροντα, δημιουργείται σιγά σιγά κοινότητα. Η κοινότητα δημιουργεί μια ρευστή ταυτότητα κι έτσι το άτομο γίνεται άτομα και η ομάδα μεγαλώνει. Ομάδα την ομάδα, ταυτότητα την ταυτότητα, φτάνουμε στο να γίνουμε από Εγώ κι Εσύ στο Εμείς, από ένα ζώο που δεν ξέρει τι του γίνεται, σε Άνθρωπο που είναι πολίτης του κόσμου.

Παρατηρώντας κανείς τον εαυτό του και τους άλλους αναγνωρίζει πράγματα κοινά αλλά και διαφορετικά. Αν επικεντρωθούμε σε ό,τι κοινό έχουμε, χωρίς να ξεχνάμε τις διαφορές μας, τότε μπορούμε να σταματήσουμε να τρώμε ο ένας τον άλλο και να πιαστούμε χέρι χέρι, να ταϊσουμε τον αδερφό και την αδερφή μας και να χορέψουμε το χορό της Ζωής κι ας βρισκόμαστε δίπλα στη άβυσσο.

Στο κάτω κάτω της γραφής, δεν είναι η άβυσσος αυτό που πρέπει να φοβόμαστε αλλά ο ίδιος μας ο εαυτός και η βλακεία που τον χαρακτηρίζει.

Έχουμε πραγματική ανάγκη, τώρα που η ταχύτητα ζωής μας γίνεται ιλιγγιώδης, να ωθήσουμε τη σκέψη σε μια κατεύθυνση τέτοια που να τα εσωκλείει όλα κι όλους. Έχουμε ανάγκη από συμπεριληπτικές, οικουμενικές και κοσμικές θεωρήσεις της ζωής, που δεν αφήνουν κανέναν και καμία έξω από το χώρο της κατανόησης. Μια κατανόηση που οφείλει να βασίζεται, αν όχι στην αγάπη μιας κι αυτή δεν είναι εύκολη, τουλάχιστον στον αμοιβαίο αλληλοσεβασμό αλλά και στη δικαιοσύνη, όσο δύσκολη κι αν είναι αυτή να αποδίδεται σε έναν κόσμο τόσο περίπλοκο και πολυδιάστατο. Έχουμε ανάγκη από μια κατανόηση των πραγμάτων που θα βασίζεται τόσο στη γνώση που φτάσαμε αλλά και στην ίδια τη φαντασία ως πηγή του κάθε τι νέου.

Ένα βιβλίο της ζωής, του κόσμου, οφείλει να πατά γερά πάνω στις τεκτονικές πλάκες που συνεχώς μετακινούνται δημιουργώντας πότε μικρούς σεισμούς και πότε μεγάλους, πλάκες που ονομάζονται ίσως επιστήμες, τέχνες και φιλοσοφία. Έχουμε ανάγκη από ένα νέο οικοδόμημα, που επί της ουσίας δε θα’ναι και τόσο νέο, απλά θα συσσωρεύει τη σοφία των χιλιάδων ετών, ξεχωρίζοντάς τη από τα μπάζα, η οποία θα μας βοηθά να καταλαβαίνουμε περισσότερα και να μας ωθεί να ζήσουμε καλύτερα. Ένα βιβλίο που πατώντας στην Οντολογία, η οποία εξετάζει το Είναι, αλλά και στη Γνωσιοθεωρία, η οποία μας παρέχει σημαντικά ψήγματα αληθείας, θα καταλήγει στην Ηθική κι από εκεί στην Πολιτική.

Η θέση του Ανθρώπου στον κόσμο θα προκύπτει έτσι βάσει μιας θέασής του στηριζόμενη σε έναν νέο Κοσμοπολιτισμό.

Κι η ζωή μας, παράδοξα θα γίνεται όλο και πιο πολυδιάστατη αλλά και πιο απλή, θα μάθουμε να ζούμε ευκολότερα επιδιώκοντας αυτά που έχουν σημασία, αφήνοντας πίσω ό,τι δεν μπόρεσε να αντέξει στα χτυπήματα της κριτικής και του χρόνου.

Ίσως κάποτε μάθουμε καλά πως για κάθε αδικία απέναντι σε έναν άνθρωπο, η ίδια η Ανθρωπότητα αδικεί τον εαυτό της.

Ίσως τότε κατανοήσουμε περισσότερο τη σημασία του να μην αφήνουμε κανέναν πίσω, να μη βάζουμε κανέναν στο περιθώριο της ζωής.

Ίσως το βιβλίο αυτό να βοηθήσει.

Ίσως να μας κάνει να δούμε καθαρότερα τι κρύβεται στον καθρέφτη κάθε φορά που τον κοιτάμε.